ابرماه کامل ماه نوامبر که در نجوم عامیانه با نام «ماه سگ آبی» شناخته می‌شود، شامگاه چهارشنبه ۱۴ آبان ۱۴۰۴ به اوج درخشندگی خود رسید. این پدیده نجومی، بزرگ‌ترین ابرماه ثبت‌شده از سال ۲۰۱۹ تاکنون است و در بیشتر نقاط ایران از جمله تهران قابل مشاهده بود.
براساس گزارش آناژورنال طبق داده‌های نجومی، ابرماه زمانی رخ می‌دهد که ماه در نزدیک‌ترین فاصله مداری خود با زمین (حضیض) قرار گرفته و هم‌زمان فاز آن کامل باشد. در این حالت، قطر زاویه‌ای ماه حدود ۱۴ درصد بزرگ‌تر و تا ۳۰ درصد درخشان‌تر از یک ماه کامل معمولی دیده می‌شود.
پدیده امشب که با عنوان «ماه سگ آبی» (Blue Dog Moon) شناخته می‌شود، از غروب چهارشنبه تا بامداد پنج‌شنبه قابل رصد است. این نام‌گذاری از تقویم بومیان آمریکای شمالی گرفته شده که هر ماه کامل را با ویژگی‌های طبیعی آن فصل نام‌گذاری می‌کردند.
در تهران، زمان طلوع این ابرماه ساعت ۱۷:۰۸ و اوج درخشندگی آن حدود ساعت ۲۰:۴۷ گزارش شده است. کارشناسان نجوم تأکید کرده‌اند که برای مشاهده بهتر این پدیده، مکان‌های مرتفع و دور از آلودگی نوری بهترین گزینه هستند.
به گفته منجمان، ماه‌های کامل بعدی تا پایان سال میلادی جاری به اندازه «ماه سگ آبی» امشب درخشان نخواهند بود و پدیده مشابه، زودتر از سال ۲۰۲۹ تکرار نمی‌شود.
ماه سگ آبی چیست و چرا این نام را دارد؟
ماه سگ آبی یکی از نام‌های سنتی برای ماه کامل نوامبر است که ریشه در فرهنگ بومیان آمریکای شمالی دارد. این نام نمادی از فصل آغاز سرمای پاییزی و حضور حیوانات در طبیعت برای آمادگی زمستان است.
چرا این ماه از سال ۲۰۱۹ تاکنون بزرگ‌ترین است؟
زیرا در مدار بیضوی ماه، فاصله آن از زمین متغیر است. در این ماه، فاصله ماه تا زمین حدود ۳۵۶ هزار کیلومتر بود؛ نزدیک‌ترین فاصله در شش سال گذشته.
چه زمانی بهترین فرصت رصد بود؟
در ساعات اولیه شب چهارشنبه، زمانی که ماه نزدیک افق شرقی قرار داشت و درخشش آن با رنگ کهربایی دیده می‌شد.
پرسش‌های متداول:
۱. ابرماه چیست؟
زمانی است که ماه در حضیض مدار خود قرار گرفته و به زمین نزدیک‌تر از حد معمول می‌شود، در نتیجه بزرگ‌تر و درخشان‌تر دیده می‌شود.
۲. چرا به این ابرماه «سگ آبی» گفته می‌شود؟
این نام برگرفته از تقویم بومیان آمریکای شمالی است که هر ماه کامل را با نماد طبیعی همان زمان نام‌گذاری می‌کردند.
۳. آیا پدیده ابرماه تأثیری بر زمین دارد؟
تنها اثر قابل‌مشاهده آن افزایش جزئی در دامنه جزر و مد دریاهاست؛ هیچ اثر فیزیکی یا روانی اثبات‌شده‌ای ندارد.
۴. ابرماه بعدی چه زمانی دیده می‌شود؟
ابرماه بعدی در زمستان ۱۴۰۴ رخ می‌دهد، اما روشنایی آن کمتر از ابرماه نوامبر خواهد بود.
۵. آیا می‌توان ماه سگ آبی را با چشم غیرمسلح دید؟
بله، برای مشاهده آن نیازی به تلسکوپ نیست، تنها کافی است در مکانی با آسمان صاف و دور از نور شهر قرار بگیرید.
