افغانستان و پاکستان پس از چند روز مذاکرات فشرده در دوحه با میانجیگری قطر و ترکیه، بر سر آتش‌بس فوری در مناطق مرزی مورد مناقشه توافق کردند. این توافق در حالی اعلام شد که طی یک هفته گذشته، شدیدترین درگیری نظامی دو کشور از زمان روی کار آمدن طالبان در سال ۲۰۲۱ رخ داده بود و ده‌ها کشته و زخمی بر جای گذاشته است.
میانجیگری قطر و ترکیه چگونه شکل گرفت؟
به گزارش آناژورنال، مذاکرات صلح میان هیئت‌های افغانستان و پاکستان از روز پنجشنبه در دوحه آغاز شد. این گفت‌وگوها با نقش‌آفرینی مستقیم وزارت خارجه قطر و حمایت سیاسی ترکیه انجام شد. هدف از این مذاکرات، توقف فوری درگیری‌های مرزی و ایجاد سازوکار بلندمدت برای ثبات مرزی بود.
وزارت خارجه قطر صبح یکشنبه در بیانیه‌ای رسمی اعلام کرد:
«دو طرف بر سر آتش‌بس فوری و تشکیل کمیته‌های مشترک برای نظارت بر اجرای آن و تحکیم صلح پایدار توافق کردند.»
چه کسانی در مذاکرات حضور داشتند؟
در این نشست، هیئت افغانستان به ریاست ملا محمد یعقوب، وزیر دفاع دولت طالبان، و هیئت پاکستان به ریاست خواجه محمد آصف، وزیر دفاع این کشور حضور داشتند. منابع مطلع می‌گویند دو طرف در فضایی «تنش‌زدایی‌شده و سازنده» درباره مسائل امنیت مرزی، کنترل عبور و مرور و تبادل اسرا گفت‌وگو کردند.
درگیری‌ها در مرز دیورند چقدر تلفات داشته است؟
درگیری‌های اخیر که از اوایل هفته گذشته در امتداد خط مرزی دیورند آغاز شد، طبق گزارش رسانه‌های محلی، منجر به کشته شدن ده‌ها نظامی و غیرنظامی از هر دو طرف شده است. هنوز آمار رسمی منتشر نشده، اما منابع افغان از بیش از ۳۰ کشته در ولسوالی اسپین بولدک و منابع پاکستانی از ۲۰ کشته در ایالت بلوچستان خبر داده‌اند.
مفاد اولیه توافق آتش‌بس چیست؟
براساس بیانیه مشترک، دو کشور توافق کردند که:
- آتش‌بس فوری و سراسری از نیمه‌شب یکشنبه آغاز شود.
- کمیته نظارت مرزی مشترک با حضور نمایندگان نظامی دو کشور تشکیل گردد.
- نشست‌های پیگیری در روزهای آینده در دوحه ادامه یابد.
- هرگونه نقض آتش‌بس از طریق کانال‌های دیپلماتیک پیگیری شود.
تحلیل: گامی محتاطانه اما حیاتی برای ثبات منطقه
تحلیل‌گران معتقدند این توافق می‌تواند نخستین گام در جهت بازسازی اعتماد از دست‌رفته میان کابل و اسلام‌آباد باشد. با این حال، دوام آن به میزان پایبندی طالبان به تعهدات مرزی و نحوه پاسخ پاکستان به حملات متقابل بستگی دارد.
به باور ناظران، نقش فعال قطر و ترکیه در این میانجیگری می‌تواند الگوی جدیدی از دیپلماسی چندجانبه در جنوب آسیا ایجاد کند.
پرسش‌های متداول:
۱. دلیل اصلی درگیری‌های اخیر میان افغانستان و پاکستان چه بود؟
اختلاف بر سر مرز دیورند و اتهام متقابل به پناه دادن به شبه‌نظامیان باعث آغاز درگیری‌های مرزی شده بود.
۲. این نخستین بار است که دو کشور با میانجیگری قطر و ترکیه مذاکره می‌کنند؟
بله، این نخستین نشست رسمی با حضور هم‌زمان قطر و ترکیه به‌عنوان میانجیگر است که پس از درخواست هر دو طرف برگزار شد.
۳. آیا طالبان آتش‌بس را تضمین کرده است؟
ملا محمد یعقوب در پایان نشست تأکید کرد که نیروهای طالبان ملزم به رعایت آتش‌بس خواهند بود و تخلف نظامی «پاسخ داخلی» خواهد داشت.
۴. آیا توافق شامل همکاری اقتصادی یا مرزی نیز می‌شود؟
فعلاً خیر. تمرکز فعلی صرفاً بر توقف درگیری‌ها و تشکیل کمیته‌های مشترک امنیتی است، اما احتمال مذاکرات اقتصادی در مراحل بعدی وجود دارد.
۵. واکنش جامعه جهانی به این توافق چه بوده است؟
اتحادیه اروپا و سازمان ملل از توافق استقبال کرده و آن را «گامی مثبت برای ثبات در آسیای جنوبی» توصیف کرده‌اند.
