در حالی‌که تضعیف حزب‌الله لبنان توازن سنتی محور مقاومت را تغییر داده، گزارش‌ها از شکل‌گیری گروهی تازه‌نفس با عنوان «جبهه مقاومت اسلامی در سوریه (اولی‌البأس)» خبر می‌دهند.
این گروه که خود را جنبشی ملی‌گرا و ضد اشغال معرفی می‌کند، می‌تواند ابزار جدید و کم‌هزینه ایران برای حفظ بازدارندگی در برابر اسرائیل و تداوم نفوذ در سوریه باشد.
جبهه مقاومت اسلامی در سوریه چیست و چگونه شکل گرفت؟
بر اساس گزارش آناژورنال، جبهه مقاومت اسلامی در سوریه در اوایل سال ۲۰۲۵ با صدور بیانیه‌ای رسمی موجودیت خود را اعلام کرد.
این گروه ابتدا با نام «جبهه آزادی‌بخش جنوب» فعالیت داشت و سپس در ۱۱ ژانویه ۲۰۲۵ به «اولی‌البأس» تغییر نام داد.
اصطلاح «اولی‌البأس» برگرفته از قرآن به معنای «نیرومندان در نبرد» است و از لحاظ نمادین، بر مقاومت و پایداری در برابر اشغالگری تأکید دارد.
بیانیه نخست این گروه در سالروز درگذشت سید حسن نصرالله منتشر شد و تأکید داشت که شهادت او «آغاز فصل تازه مقاومت» است، نه پایان آن.
این گروه چه اهدافی را دنبال می‌کند؟
اولی‌البأس خود را نیرویی اصالتاً سوری معرفی می‌کند که با اشغال اسرائیلی، حضور ترکیه و نفوذ غرب در خاک سوریه مخالف است.
در بیانیه‌هایش، جنگ سوریه را نه یک درگیری داخلی، بلکه «پروژه‌ای صهیونیستی» می‌خواند که از سوی اسرائیل، آمریکا، ترکیه و برخی کشورهای عرب خلیج فارس هدایت می‌شود.
این گروه همچنین دولت دمشق را به وابستگی به قدرت‌های خارجی متهم کرده و هدف خود را «آزادسازی کامل خاک سوریه و بازگرداندن تصمیم‌گیری ملی» اعلام کرده است.
فرمانده و مناطق فعالیت جبهه مقاومت اسلامی چه کسانی هستند؟
رهبر این گروه ابوجهاد رضا (با نام مستعار رضا حسین) است که نخستین پیام خود را از جنوب سوریه منتشر کرد.
او از مردم سوریه خواسته تا برای «آزادسازی سرزمین از اشغال» به جبهه مقاومت بپیوندند.
گزارش‌ها حاکی است این گروه در استان‌های قنیطره، سویدا، درعا، دمشق و حومه پایتخت فعال است و از واحدهای کوچک چریکی، پهپادهای تجاری و تجهیزات سبک زرهی بهره می‌برد.
هدف ایران از حمایت از این گروه چیست؟
تحلیلگران معتقدند ظهور اولی‌البأس بخشی از راهبرد تطبیقی ایران در سوریه است تا پس از تضعیف حزب‌الله، یک بازیگر جایگزین و بومی برای حفظ نفوذ منطقه‌ای داشته باشد.
ایران با فشارهای فزاینده تحریم‌ها و حملات اسرائیل در لبنان، اکنون به ابزارهای کم‌هزینه و غیرمستقیم‌تر برای حفظ بازدارندگی نیاز دارد.
بر این اساس، اولی‌البأس می‌تواند در قالبی بومی و قابل انکار، به حفظ فشار بر اسرائیل در جبهه جولان کمک کند، بدون آنکه هزینه‌های نظامی و سیاسی مستقیم برای تهران در پی داشته باشد.
واکنش اسرائیل و مخاطرات احتمالی چیست؟
اسرائیل تاکنون بارها هشدار داده که اجازه استقرار نیروهای وابسته به ایران در مرزهای جنوبی سوریه را نخواهد داد.
نیروهای دفاعی اسرائیل (IDF) در ماه‌های اخیر حملات هوایی متعددی علیه مواضع مظنون در قنیطره و درعا انجام داده‌اند.
با توجه به تمرکز جغرافیایی عملیات اولی‌البأس در جنوب سوریه، احتمال درگیری مستقیم یا حملات پیش‌دستانه اسرائیل به این گروه در ماه‌های آینده وجود دارد.
آیا این گروه واقعاً مستقل است؟
در ظاهر، جبهه مقاومت اسلامی استقلال خود از دولت‌های خارجی را اعلام کرده، اما شواهد منبع‌باز نشان می‌دهد این گروه از الگوهای سازمانی، نمادها و تاکتیک‌های سپاه پاسداران و حزب‌الله الهام گرفته است.
تحلیل‌ها نشان می‌دهد نقش ایران در سطح حمایت لجستیکی، مشاوره‌ای و رسانه‌ای است، نه فرماندهی مستقیم نظامی.
پیامدهای راهبردی برای سوریه و منطقه
برای ایران، ظهور اولی‌البأس دو دستاورد دارد:
- تداوم ایدئولوژیک محور مقاومت با محوریت مقاومت سوری.
- افزایش انعطاف راهبردی برای مقابله با فشارهای اسرائیل و ایالات متحده.
در مقابل، برای دمشق، وجود گروهی مسلح اما مستقل از ساختار رسمی می‌تواند دشواری در کنترل امنیت داخلی ایجاد کند و بر سیاست دولت در خروج نیروهای وابسته به ایران اثر بگذارد.
جبهه مقاومت اسلامی در سوریه (اولی‌البأس) هنوز در مراحل اولیه شکل‌گیری قرار دارد و توان نظامی محدودی دارد.
اما از نظر سیاسی و نمادین، نشانه‌ای از تداوم محور مقاومت در دوران افول حزب‌الله و تلاش تهران برای بازسازی توازن بازدارندگی در سوریه است.
آینده این گروه به میزان حمایت ایران، واکنش اسرائیل و ظرفیت بسیج نیروهای محلی بستگی دارد.
پرسش‌های متداول:
۱. جبهه مقاومت اسلامی در سوریه چیست؟
گروهی تازه‌تأسیس با عنوان «اولی‌البأس» که خود را نیرویی ملی‌گرا و ضد اشغال معرفی می‌کند و در جنوب سوریه فعالیت دارد.
۲. چه ارتباطی میان این گروه و ایران وجود دارد؟
تحلیل‌ها نشان می‌دهد ایران از این گروه به‌عنوان ابزاری کم‌هزینه برای حفظ بازدارندگی در برابر اسرائیل استفاده می‌کند، هرچند وابستگی رسمی آن هنوز تأیید نشده است.
۳. این گروه در کدام مناطق سوریه فعال است؟
در استان‌های قنیطره، سویدا، درعا و حومه دمشق، به‌ویژه در نزدیکی جبهه جولان.
۴. هدف اصلی اولی‌البأس چیست؟
اخراج نیروهای اسرائیلی از جنوب سوریه، مقابله با نفوذ ترکیه و غرب و بازگرداندن تصمیم‌گیری ملی به مردم سوریه.
۵. آیا این گروه می‌تواند جایگزین حزب‌الله شود؟
در حال حاضر توان عملیاتی آن محدود است، اما از نظر سیاسی و ایدئولوژیک می‌تواند مکمل یا بازوی جدید محور مقاومت در سوریه محسوب شود.
