افزایش بی‌سابقه آورده نقدی در طرح نهضت ملی مسکن، دهک‌های پایین درآمدی را از چرخه خانه‌دار شدن حذف کرده است. نمایندگان مجلس هشدار می‌دهند که افزایش تا سقف ۵۰۰ میلیون تومان آورده نقدی، فشار مالی و روانی شدیدی بر متقاضیان وارد کرده و در نبود سیاست‌های حمایتی مؤثر، آینده طرح ملی مسکن را در هاله‌ای از ابهام قرار داده است.
چرا طرح مسکن ملی از هدف اولیه خود فاصله گرفت؟
به گزارش آناژورنال، افزایش چشمگیر قیمت زمین، مصالح ساختمانی و هزینه‌های اجرایی در سال‌های اخیر موجب شده که حتی طبقات متوسط نیز توان تأمین آورده نقدی اولیه را نداشته باشند.
هدف این طرح از ابتدا، تأمین مسکن برای اقشار کم‌درآمد و متوسط جامعه بود، اما رشد بی‌رویه هزینه‌ها، شکاف میان هدف و واقعیت را عمیق‌تر کرده است.
کارشناسان معتقدند که دولت به‌جای ایفای نقش فعال در حمایت از متقاضیان، در موضعی منفعل قرار گرفته است. فقدان سیاست‌هایی همچون وام‌های کم‌بهره، یارانه ساخت، و تسهیل اقساط پرداختی، موجب شده تا بار مالی طرح به‌طور کامل بر دوش مردم سنگینی کند.
آیا دولت در شفاف‌سازی هزینه‌ها ناکام بوده است؟
یکی از انتقادهای جدی به وزارت راه و شهرسازی، نبود شفافیت در اعلام هزینه‌های واقعی پروژه‌ها است. بسیاری از متقاضیان پس از ثبت‌نام، با مبالغی مواجه می‌شوند که در ابتدا به‌روشنی اطلاع‌رسانی نشده بود.
این موضوع نه‌تنها باعث سردرگمی و استرس مالی شده، بلکه اعتماد عمومی نسبت به عملکرد دولت را نیز کاهش داده است.
از سوی دیگر، افزایش ناگهانی آورده نقدی، حس نابرابری اجتماعی را میان شهروندان تشدید کرده است. در شرایطی که تورم عمومی درآمدها را بلعیده، اقشار ضعیف‌تر بیش از همه از این تصمیم‌ها آسیب می‌بینند.
واکنش مجلس به افزایش آورده نقدی تا ۵۰۰ میلیون تومان چیست؟
در گفت‌وگو با گسترش‌نیوز، احمد آریایی‌نژاد، نماینده مردم ملایر در مجلس شورای اسلامی، با انتقاد از تصمیم‌های اخیر وزارت راه گفت:
«بسیاری از متقاضیان حتی قادر به تأمین ۲۰ میلیون تومان اولیه نیستند و حالا شاهد اعلام ارقام نجومی تا ۵۰۰ میلیون تومان برای ورود به طرح مسکن ملی هستیم. اگر نمایندگان مجلس هم نتوانند چنین مبلغی را بپردازند، **چگونه از خانواده‌های حداقل‌بگیر انتظار داریم؟»
وی افزود: «وظیفه دولت فقط شعار دادن نیست؛ باید زمین رایگان، وام‌های معقول و کاهش آورده اولیه در دستور کار قرار گیرد تا طرح به هدف واقعی خود یعنی خانه‌دار کردن مردم نیازمند برسد.»
نهضت ملی مسکن؛ از عدالت اجتماعی تا تبعیض ساختاری
به گفته آریایی‌نژاد، طرح نهضت ملی مسکن در مسیر اجرا، به نفع دهک‌های بالاتر منحرف شده است. در حالی‌که قرار بود دهک‌های پایین از این فرصت بهره‌مند شوند، اکنون مرفهان و صاحبان سرمایه دسترسی آسان‌تری به پروژه‌ها دارند.
وی تصریح کرد: «در ملایر، شمار متقاضیانی که از ادامه طرح انصراف داده‌اند روزبه‌روز افزایش می‌یابد. با وجود تعیین زمین برای ساخت، پروژه‌ها هنوز عملیاتی نشده و پیشرفت فیزیکی ناچیز است.»
فشار مضاعف بر مردم؛ از بی‌عملی دولت تا ناکامی بانک‌ها
نماینده مجلس در ادامه گفت: «عدم همکاری دولت با بانک مرکزی و کندی در تخصیص تسهیلات بانکی، باعث شده مردم در فشار مالی و روانی شدید قرار بگیرند. این وضعیت، نمونه‌ای از بی‌عدالتی آشکار در سیاست‌گذاری‌های مسکن است.»
به باور او، اصلاح فوری سیاست‌ها، شفاف‌سازی روند مالی و بازنگری در آورده‌های سنگین، تنها راه بازگشت اعتماد عمومی به طرح نهضت ملی مسکن است.
آینده مسکن ملی چه می‌شود؟
تحلیلگران اقتصادی هشدار می‌دهند که در صورت تداوم روند فعلی، نهضت ملی مسکن عملاً از دسترس سه دهک پایین خارج خواهد شد. کاهش مشارکت مردمی، توقف پروژه‌های نیمه‌تمام و ناتوانی پیمانکاران از ادامه ساخت، می‌تواند این طرح را به سرنوشت طرح‌های ناکام پیشین دچار کند.
برای احیای اعتماد عمومی، لازم است دولت با شفاف‌سازی مالی، کاهش آورده نقدی و تخصیص تسهیلات حمایتی، مسیر اجرای طرح را بازنگری کند.
سوالات متداول:
۱. آورده نقدی جدید طرح نهضت ملی مسکن چقدر است؟
طبق اظهارات نمایندگان مجلس، میزان آورده نقدی برخی پروژه‌ها تا ۵۰۰ میلیون تومان افزایش یافته است.
۲. چه دهک‌هایی بیشترین آسیب را از این تصمیم دیده‌اند؟
دهک‌های اول تا سوم، یعنی اقشار کم‌درآمد و حداقل‌بگیران، عملاً از طرح حذف شده‌اند.
۳. علت افزایش آورده نقدی چیست؟
افزایش هزینه زمین و مصالح، تورم و کمبود منابع بانکی از دلایل اصلی این رشد بی‌سابقه است.
۴. مجلس چه واکنشی به این تصمیم داشته است؟
نمایندگان با انتقاد از عملکرد وزارت راه، خواستار زمین رایگان و وام‌های معقول برای متقاضیان کم‌درآمد شدند.
۵. آینده نهضت ملی مسکن چه خواهد شد؟
اگر سیاست‌های حمایتی اصلاح نشود، کارشناسان هشدار می‌دهند که طرح از اهداف عدالت‌محور خود دور شده و مشارکت مردم به‌شدت کاهش می‌یابد.
