به گزارش آناژورنال در حالی که مقامات ایرانی اعلام کرده‌اند حتی حاضر به مذاکره مستقیم با ویتکاف (به تعبیر رئیس‌جمهور پزشکیان، «شیاد») بودند، اما او در نشست تعیین‌شده حضور نیافت. این ماجرا بار دیگر ماهیت سیاست آمریکا در قبال ایران را آشکار کرده است؛ سیاستی که به‌گفته تحلیلگران، چیزی جز «تسلیم محض» را نمی‌پذیرد.
ماجرای غیبت ویتکاف چه بود؟
یک مقام ارشد سیاسی-امنیتی در جمع مدیران رسانه‌ای تأکید کرده است: «ایران همه تلاش‌های لازم را انجام داد تا توافقی حاصل شود و از اجرای مکانیسم ماشه جلوگیری کند، اما طرف آمریکایی نپذیرفت». سخنگوی دولت نیز تصریح کرده که تهران حتی پیشنهاد مذاکره مستقیم با ویتکاف با حضور سه وزیر اروپایی و نمایندگان آژانس را مطرح کرد، اما «کسی که به قرار نیامد، آقای ویتکاف بود».
این رویداد نشان می‌دهد واشنگتن به‌رغم آگاهی از اهمیت پیشنهادهای ایران، از ابتدا دستور داده بود مذاکرات به نتیجه نرسد. همین مسئله باعث شد پزشکیان در نیویورک، ویتکاف را «شیاد» بنامد؛ استعاره‌ای از سیاست کلی آمریکا و روسای جمهور پیشین آن کشور.
چرا پزشکیان از تعبیر «شیاد» استفاده کرد؟
به گفته کارشناسان، رئیس‌جمهور با انتخاب واژه «شیاد» برای ویتکاف، به‌طور غیرمستقیم رفتار آمریکا را هدف قرار داد. از نگاه تهران، دولت‌های اوباما، ترامپ و بایدن همگی در قبال ایران سیاستی مشابه دنبال کرده‌اند: اصرار بر تسلیم کامل، بدون رفع واقعی تحریم‌ها.
واکنش جریان‌های داخلی چه بود؟
در داخل ایران، ماجرا جنجال‌برانگیز شد. بخشی از جریان اصلاح‌طلب معتقد بود پزشکیان باید در نیویورک مستقیماً با رئیس‌جمهور آمریکا دیدار می‌کرد تا ریشه مشکلات کشور حل شود. برخی حتی مدعی شدند اگر این دیدار انجام نشود، «دولت دلیل وجودی ندارد». اما واقعیت این بود که هنگام سفر هیئت ایرانی، ترامپ محل سازمان ملل را ترک کرده بود و حتی امکان دیدار فیزیکی هم وجود نداشت.
آیا مذاکره با آمریکا معنایی جز تسلیم دارد؟
تحلیلگران می‌گویند شواهد بیست سال گذشته نشان داده حتی توقف کامل برنامه هسته‌ای ایران هم تضمینی برای رفع تحریم‌ها نیست. سیاست واشنگتن مبتنی بر حفظ فشار اقتصادی در هر شرایطی است. نمونه‌های مشابه در اروپا، کره‌جنوبی و حتی سوریه نشان می‌دهد آمریکا حتی متحدان خود را نیز زیر فشار تحریم‌ها و تعرفه‌های سنگین قرار می‌دهد.
سوالات متداول:
۱. ویتکاف چه کسی است و چرا پزشکیان او را «شیاد» نامید؟
ویتکاف نمادی استعاری برای سیاستمداران آمریکایی است. پزشکیان با این تعبیر، سیاست واشنگتن را در برخورد با ایران «فریبکارانه» دانست.
۲. چرا ایران پیشنهاد مذاکره مستقیم را مطرح کرد؟
تهران برای جلوگیری از فعال‌سازی مکانیسم ماشه و حفظ منافع اقتصادی، حاضر شد گفت‌وگوی مستقیم را بپذیرد.
۳. دلیل غیبت ویتکاف در مذاکره چه بود؟
به‌گفته مقامات ایرانی، او به‌دستور مقامات بالادستی آمریکا عمداً در جلسه حاضر نشد تا روند گفت‌وگو متوقف شود.
۴. آیا مذاکره با آمریکا می‌تواند تحریم‌ها را رفع کند؟
کارشناسان معتقدند تجربه دو دهه گذشته نشان داده حتی توقف کامل برنامه هسته‌ای هم به رفع کامل تحریم‌ها منجر نشده است.
۵. این موضوع چه پیامد داخلی دارد؟
احتمالاً مناقشات جناحی در ایران تشدید خواهد شد؛ اصلاح‌طلبان و اصولگرایان یکدیگر را به «تسلیم» یا «بن‌بست دیپلماسی» متهم می‌کنند.
