با بالا گرفتن تهدید اروپا به فعال‌سازی مکانیسم ماشه علیه ایران، نگرانی‌ها درباره بازگشت تحریم‌های بین‌المللی افزایش یافته است.
به گزارش آناژورنال این سازوکار، که تحت بند ۳۷ برجام و قطعنامه ۲۲۳۱ سازمان ملل تعریف شده، به اعضای توافق اجازه می‌دهد تا در صورت نقض مفاد توافق توسط ایران، همه تحریم‌های پیشین را بازگردانند.
پیامدهای احتمالی فعال شدن مکانیسم ماشه برای ایران
در صورت اجرایی شدن این مکانیسم، تحریم‌هایی که قبل از سال ۲۰۱۵ علیه ایران وضع شده بود، مجدداً اعمال خواهد شد. این تحریم‌ها شامل موارد زیر است:
- بازگشت تحریم‌های تسلیحاتی و موشکی سازمان ملل علیه ایران
- محدودیت شدید در سیستم بانکی و مالی بین‌المللی
- انسداد دارایی‌های ایران در بانک‌های جهانی
- محدودیت در فروش و صادرات نفت به دلیل تحریم‌های کشتیرانی و بیمه
- افزایش فشارهای اقتصادی منجر به کاهش ارزش ریال و افزایش نرخ تورم
- رکود در بازار داخلی، بی‌ثباتی اقتصادی و کاهش سرمایه‌گذاری خارجی
مکانیسم ماشه دقیقاً چه زمانی فعال خواهد شد؟
بر اساس بندهای قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت، اجرای کامل سند برجام تا اکتبر ۲۰۲۵ (مطابق با مهرماه ۱۴۰۴) اعتبار دارد.
این بدان معناست که هرگونه تهدید یا اقدام برای بازگرداندن تحریم‌ها باید پیش از پایان این مهلت انجام شود.
طبق اظهارات عباس عراقچی، عضو ارشد پیشین تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای ایران، پس از انقضای قطعنامه، عملاً بستر حقوقی اجرای برجام و استفاده از ابزارهایی مانند اسنپ‌بک از میان خواهد رفت.
بنابراین، پاییز ۱۴۰۴ می‌تواند آخرین فرصت برای فعال‌سازی مکانیسم ماشه از سوی اروپا و آمریکا باشد، مگر آنکه توافق جدیدی حاصل شود.
سوالات متداول
مکانیسم ماشه چیست؟
مکانیسم ماشه یا «Snapback Mechanism» سازوکاری در برجام است که به اعضای توافق اجازه می‌دهد در صورت نقض توافق توسط ایران، همه تحریم‌های سازمان ملل را بدون نیاز به رأی‌گیری مجدد بازگردانند.
چه کشورهایی می‌توانند آن را فعال کنند؟
هر یک از اعضای دائم شورای امنیت سازمان ملل که در برجام نقش داشتند، به‌ویژه کشورهای تروئیکای اروپایی (فرانسه، آلمان و بریتانیا)، می‌توانند مکانیسم ماشه را فعال کنند.
فعال شدن مکانیسم ماشه چه تفاوتی با تحریم‌های آمریکا دارد؟
تحریم‌های آمریکا یک‌جانبه هستند، اما مکانیسم ماشه باعث بازگشت تحریم‌های بین‌المللی و چندجانبه تحت نظر سازمان ملل می‌شود که دامنه و تأثیر آن بسیار گسترده‌تر است.
