به گزارش آناژورنال، صنعت چاپ به‌عنوان یکی از بزرگ‌ترین اختراعات تاریخ بشر، نقشی بی‌بدیل در انتقال دانش، ثبت تاریخ و گسترش فرهنگ ایفا کرده است.
اگرچه آغاز رسمی چاپ نوین را به گوتنبرگ نسبت می‌دهند، اما شواهد تاریخی نشان می‌دهد که نشانه‌هایی از این هنر و صنعت در تمدن‌های کهن همچون ایران باستان نیز قابل مشاهده بوده است.
پیدایش چاپ در جهان
بر اساس اسناد تاریخی، نخستین نمونه‌های چاپ در چین شکل گرفت، اما اختراع حروف چاپی متحرک و دستگاه چاپ در اروپا مسیر جدیدی در تاریخ گشود.
گوتنبرگ روزانه بین ۳۰۰ تا ۵۰۰ برگ چاپ می‌کرد و نخستین اثر او، «کتاب مقدس ۴۲ سطری» بود که سرآغاز انتشار انبوه کتاب در اروپا شد.
نخستین چاپخانه در ایران
چاپ نوین در ایران با تأسیس نخستین چاپخانه در تبریز به دستور عباس میرزا نایب‌السلطنه آغاز شد.
در سال ۱۲۳۳ هجری قمری، میرزا زین‌العابدین تبریزی با فراگیری فن چاپ از روسیه، ابزارآلات چاپ حروفی را به تبریز آورد.
بعدها مطبعه‌های سنگی نیز جایگزین چاپ سربی شدند تا امکان استفاده از خطوط خوشنویسی برای چاپ کتاب فراهم شود.
نقش اقلیت‌های دینی در چاپ
یهودیان، مسیحیان و زرتشتیان هر یک سهمی در گسترش صنعت چاپ داشتند.
نخستین کتاب چاپی در ایران، زبور داوود در ۱۶۳۸ میلادی توسط کشیشان ارمنی در جلفای اصفهان منتشر شد.
همچنین مسیحیان و زرتشتیان با راه‌اندازی چاپخانه‌های مستقل، بخشی از نخستین آثار مذهبی و فرهنگی ایران را به چاپ رساندند.
مرتضی نوریانی؛ پدر چاپ نوین ایران
نام مرتضی نوریانی با نوسازی چاپ ایران گره خورده است.
او که در سال ۱۲۹۰ خورشیدی در تهران متولد شد، پس از تحصیل در ایتالیا و آشنایی با فناوری‌های نوین، بیش از ۸۰ درصد چاپخانه‌های کشور را نوسازی و تجهیز کرد.
نوریانی به پاس خدماتش، مدال طلای کارخانه هایدلبرگ آلمان را دریافت کرد.
نامگذاری روز ملی صنعت چاپ
با گذشت زمان و روشن شدن اهمیت چاپ در توسعه کشور، در سال ۱۳۸۲ روز ۱۱ شهریورماه با پیشنهاد فعالان این حوزه و تصویب شورای فرهنگ عمومی به‌عنوان «روز ملی صنعت چاپ» در تقویم ایران ثبت شد.
سؤالات متداول
روز ملی صنعت چاپ چه زمانی است؟
۱۱ شهریورماه هر سال در تقویم ایران به‌عنوان روز ملی صنعت چاپ نامگذاری شده است.
نخستین چاپخانه در ایران کجا تأسیس شد؟
نخستین چاپخانه ایران در سال ۱۲۳۳ هجری قمری به دستور عباس میرزا و توسط میرزا زین‌العابدین تبریزی در شهر تبریز راه‌اندازی شد.
مرتضی نوریانی چه نقشی در صنعت چاپ ایران داشت؟
مرتضی نوریانی با نوسازی بیش از ۸۰ درصد چاپخانه‌های کشور و تجهیز آن‌ها به فناوری‌های مدرن، پدر چاپ نوین ایران لقب گرفته است.
اولین کتاب چاپی در ایران چه بود؟
اولین کتاب چاپ‌شده در ایران، «زبور داوود» به زبان ارمنی بود که در سال ۱۶۳۸ میلادی توسط کشیشان ارمنی در جلفای اصفهان منتشر شد.
