ویروس چیکونگونیا از طریق نیش پشه‌های آلوده جنس آئدس، همان ناقلان ویروس‌های دنگی و زیکا، به انسان منتقل می‌شود. نام چیکونگونیا از زبان محلی Makonde در شرق آفریقا گرفته شده و به حالتی اشاره دارد که در آن بیماران به علت درد شدید مفاصل، بدن خود را خمیده و ناتوان می‌بینند.
به گزارش آناژورنال علائم چیکونگونیا معمولاً بین ۳ تا ۷ روز پس از نیش پشه بروز می‌کند. بارزترین نشانه‌ها شامل تب بالا و درد شدید مفاصل است که گاهی مانع انجام فعالیت‌های روزمره می‌شود.
علاوه بر این، سردرد، درد عضلانی، خستگی، بثورات پوستی، تورم مفاصل و گاهی تهوع نیز گزارش شده است.
بیشتر بیماران طی یک تا دو هفته بهبود می‌یابند، اما حدود ۳۰ درصد موارد، درد مفاصل ممکن است ماه‌ها یا حتی سال‌ها ادامه داشته باشد، به خصوص در افراد مسن یا دارای بیماری زمینه‌ای.
مرگ‌ومیر ناشی از این بیماری بسیار نادر است اما در نوزادان، سالمندان و بیماران با نقص ایمنی می‌تواند خطرناک باشد.
شیوع جهانی و نگرانی های بهداشتی ویروس چیکونگونیا
در سال ۲۰۲۵، چیکونگونیا به یکی از چالش‌های اصلی سازمان‌های بهداشتی جهانی تبدیل شده است. طبق گزارش مرکز اروپایی کنترل بیماری‌ها (ECDC)، بیش از ۲۴۰ هزار مورد ابتلا و ۹۰ مورد فوت در ۱۶ کشور ثبت شده است.
کشورهای آمریکای جنوبی مانند برزیل، آرژانتین و بولیوی شاهد موج‌های شدید ابتلا هستند. همچنین آسیا، هند، پاکستان و اخیراً چین با شیوع‌های محلی مواجه شده‌اند.
در چین، شیوع از ماه ژوئن آغاز شد و استان گوانگ‌دونگ و شهر فوشان و دوازده شهر دیگر در جنوب کشور بیشترین موارد را گزارش کرده‌اند.
اقدامات پیشگیرانه دولت چین
شرایط آب‌وهوایی گرم و مرطوب همراه با بارندگی‌های موسمی باعث فراهم شدن محیط مناسب برای تکثیر پشه‌ها شده است.
دولت چین با اقداماتی نظیر استفاده از پهپاد برای شناسایی محل‌های تجمع آب، اسپری دفع پشه، توزیع تورهای ضدپشه و اعمال جریمه برای نگهداری آب در فضای باز بدون پوشش، در تلاش برای کنترل بیماری است.
درمان و واکسن‌ها
در حال حاضر هیچ داروی ضدویروسی خاصی برای درمان چیکونگونیا وجود ندارد و درمان‌ها بیشتر حمایتی هستند؛ شامل استراحت، مصرف مایعات و داروهای ضد درد مانند استامینوفن.
مصرف داروهای ضد التهاب غیراستروئیدی (NSAIDs) تنها پس از رد احتمال ابتلا به تب دنگی توصیه می‌شود.
در آمریکا دو واکسن برای چیکونگونیا تأیید شده‌اند:
- IXCHIQ: واکسن زنده ضعیف‌شده برای افراد بالای ۱۸ سال
- VIMKUNYA: واکسن ذره‌وار ویروسی برای افراد بالای ۱۲ سال
مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری‌های آمریکا (CDC) توصیه می‌کند افرادی که به مناطق آلوده سفر می‌کنند، خصوصاً با اقامت طولانی یا ریسک بالا، واکسینه شوند.
مرکز کنترل بیماری‌های آمریکا هشدار سطح دو صادر کرده و اقدامات احتیاطی زیر را توصیه می‌کند:
- استفاده از دافع حشرات حاوی DEET
- پوشیدن لباس‌های آستین‌بلند و شلوارهای بلند
- اقامت در مکان‌های دارای تهویه مطبوع یا پنجره‌های توری‌دار
- واکسیناسیون پیش از سفر
- مراجعه فوری به پزشک در صورت بروز علائم
سوالات متداول:
ویروس چیکونگونیا چگونه منتقل می‌شود؟
از طریق نیش پشه‌های آئدس آلوده (Aedes aegypti و Aedes albopictus).
علائم اصلی بیماری چیست؟
تب بالا، درد شدید مفاصل، سردرد، بثورات پوستی و خستگی شدید.
آیا درمان قطعی برای چیکونگونیا وجود دارد؟
خیر؛ درمان‌ها حمایتی و مبتنی بر کاهش علائم هستند.
آیا واکسن برای چیکونگونیا وجود دارد؟
بله، دو واکسن در آمریکا تأیید شده‌اند که برای گروه‌های سنی مختلف توصیه می‌شود.
چگونه می‌توان از ابتلا پیشگیری کرد؟
با استفاده از دافع حشرات، پوشیدن لباس محافظ، استفاده از تور ضد پشه و واکسیناسیون پیش از سفر به مناطق آلوده.
