در آستانه سفر محمد بن‌سلمان، ولیعهد عربستان سعودی به واشنگتن، گمانه‌زنی‌ها درباره توافق‌های گسترده دفاعی و هسته‌ای میان دو کشور بالا گرفته است. عربستان در پی خرید جنگنده‌های رادارگریز F-35 و دریافت تضمین امنیتی بی‌سابقه‌ای از آمریکا است؛ توافقی که می‌تواند موازنه قدرت در خاورمیانه را تغییر دهد.
دیدار چه زمانی برگزار می‌شود و محور گفت‌وگوها چیست؟
به گزارش آناژورنال سفر محمد بن‌سلمان برای ۱۸ نوامبر ۲۰۲۵ برنامه‌ریزی شده است. «داگ بورگوم» وزیر کشور آمریکا در نشست «گفت‌وگوی منامه ۲۰۲۵» اعلام کرد که تا زمان سفر ولیعهد سعودی، فعالیت‌های زیادی در جریان خواهد بود و احتمال امضای توافق‌های بزرگ در دیدار او با دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا وجود دارد.
منابع آگاه گفته‌اند که توافق دفاعی جدید میان دو کشور یکی از محورهای اصلی گفت‌وگوهاست؛ توافقی مشابه آنچه واشنگتن پیش‌تر برای قطر پس از حمله ناکام اسرائیل به دوحه صادر کرد.
عربستان به دنبال چه نوع توافقی است؟
بر اساس گزارش نیویورک‌تایمز، عربستان خواستار خرید جت‌های F-35 و دسترسی به فناوری آمریکایی برای توسعه برنامه هسته‌ای غیرنظامی خود است. حتی اگر این توافقات بدون تصویب کنگره اجرایی شوند، برای بن‌سلمان موفقیتی راهبردی محسوب می‌شود.
در مقابل، واشنگتن شرط گذاشته که ریاض باید روابط خود را با اسرائیل عادی‌سازی کند؛ موضوعی که از زمان جنگ غزه تاکنون متوقف مانده است.
بن‌سلمان در برابر شرط عادی‌سازی روابط با اسرائیل چه موضعی دارد؟
کارشناسان سعودی، از جمله علی شهابی، می‌گویند که ولیعهد عربستان عادی‌سازی روابط را منوط به گام عملی اسرائیل برای تشکیل کشور فلسطین می‌داند. به باور او، عربستان آخرین کشور عربی است که هنوز اهرم فشار واقعی در موضوع فلسطین را در اختیار دارد و از آن برای دستیابی به ثبات پایدار منطقه‌ای استفاده خواهد کرد.
آیا توافق هسته‌ای سعودی ـ آمریکایی ممکن است؟
به گفته تحلیلگران، این توافق در ظاهر صلح‌آمیز توصیف می‌شود، اما با چالش‌های متعددی روبه‌روست:
- غنی‌سازی اورانیوم؛ آمریکا نگران است عربستان از فناوری هسته‌ای برای مقاصد غیرصلح‌آمیز استفاده کند، در حالی‌که ریاض آن را حق حاکمیتی خود می‌داند.
- پادمان‌های آژانس بین‌المللی انرژی اتمی؛ همکاری دو کشور مستلزم نظارت شدید آژانس و امضای پروتکل‌های اضافی است.
- رقابت هسته‌ای منطقه‌ای؛ ناظران هشدار می‌دهند این همکاری می‌تواند رقابت تسلیحاتی جدیدی را در خاورمیانه رقم بزند، به‌ویژه با توجه به تنش‌های مداوم با ایران.
پیامدهای احتمالی برای خاورمیانه چیست؟
توافق احتمالی عربستان و آمریکا نه‌تنها روابط دو کشور را به مرحله‌ای تازه وارد می‌کند، بلکه می‌تواند توازن امنیتی خاورمیانه را تغییر دهد.
کارشناسان معتقدند اگر عربستان موفق شود جنگنده‌های F-35 و فناوری هسته‌ای را دریافت کند، موازنه نظامی منطقه به سود ریاض تغییر خواهد کرد و رقابت قدرت میان کشورهای حاشیه خلیج فارس وارد مرحله‌ای جدید می‌شود.
پرسش های متداول:
۱. سفر محمد بن‌سلمان به آمریکا چه زمانی انجام می‌شود؟
این سفر برای ۱۸ نوامبر ۲۰۲۵ برنامه‌ریزی شده و محور آن گفت‌وگو درباره توافق‌های دفاعی و هسته‌ای است.
۲. آیا عربستان قرار است جنگنده F-35 از آمریکا خریداری کند؟
بله، منابع نزدیک به مذاکرات تأیید کرده‌اند که ریاض در پی خرید جت‌های رادارگریز F-35 و گسترش ناوگان هوایی خود است.
۳. هدف عربستان از توافق هسته‌ای با آمریکا چیست؟
هدف رسمی، توسعه برنامه هسته‌ای غیرنظامی برای تولید انرژی است؛ اما منتقدان می‌گویند این توافق می‌تواند جنبه‌های نظامی بالقوه داشته باشد.
۴. آیا این توافق منجر به رقابت هسته‌ای در خاورمیانه خواهد شد؟
کارشناسان هشدار داده‌اند که همکاری هسته‌ای عربستان و آمریکا ممکن است موجی از رقابت تسلیحاتی جدید در منطقه ایجاد کند.
۵. موضع عربستان درباره عادی‌سازی روابط با اسرائیل چیست؟
بن‌سلمان تأکید کرده است که تا زمان برداشتن گام واقعی اسرائیل برای تشکیل کشور فلسطین، عادی‌سازی روابط ممکن نیست.
