دولت در تازه‌ترین تصمیم اقتصادی خود، شاخصی جدید به نام «خرید خرد» را به معیارهای دهک‌بندی یارانه نقدی اضافه کرده است. بر اساس این معیار، خانوارهایی که میانگین هزینه ماهانه خرید خرد و اجاره‌بهایشان در شش ماه گذشته بیش از ۵۰ میلیون تومان باشد، در دهک‌های بالای درآمدی قرار گرفته و یارانه نقدی آن‌ها حذف خواهد شد.
شاخص جدید دهک‌بندی یارانه نقدی چیست؟
به گزارش آناژورنال، دولت با هدف دقت بیشتر در شناسایی خانوارهای پردرآمد، شاخص تازه‌ای تحت عنوان «خرید خرد» را به نظام دهک‌بندی افزوده است. این شاخص، میزان تراکنش‌های خرید از کارتخوان‌های فروشگاهی را در بازه‌ای شش‌ماهه بررسی می‌کند تا وضعیت اقتصادی خانوارها را بر اساس الگوی مصرف واقعی بسنجند.
نحوه حذف یارانه‌ها بر اساس خرید خرد
طبق دستورالعمل جدید، هر خانوار سه‌نفره‌ای که مجموع هزینه خرید خرد و اجاره‌بهای ماهانه‌اش بیش از ۵۰ میلیون تومان باشد، در دهک‌های بالای درآمدی طبقه‌بندی شده و از فهرست یارانه‌بگیران خارج می‌شود.
این طرح به دولت امکان می‌دهد با بررسی تراکنش‌های مالی واقعی، تصمیم دقیق‌تری درخصوص توزیع یارانه نقدی اتخاذ کند.
سقف خرید مجاز خانوارها چقدر است؟
در طرح جدید دولت، سقف خرید خرد ماهانه برای هر فرد ۱۰ میلیون تومان تعیین شده است. بدین ترتیب، سقف مجاز خرید خرد برای یک خانواده سه‌نفره ۳۰ میلیون تومان خواهد بود. در محاسبات دهک‌بندی، مجموع این خریدها به همراه اجاره‌بها ملاک ارزیابی وضعیت اقتصادی خانوارهاست.
چرا شاخص خرید خرد جایگزین درآمد شد؟
به گفته کارشناسان، تعیین دهک اقتصادی صرفاً بر اساس درآمدهای رسمی و حساب‌های بانکی به‌دلیل وجود مشاغل غیررسمی و درآمدهای پنهان، با خطای بالا همراه بود. به همین دلیل دولت تصمیم گرفته است با تمرکز بر هزینه‌های واقعی و مصرف خانوارها، تصویر شفاف‌تری از سطح زندگی آنان ترسیم کند.
مزایا و معایب شاخص جدید دهک‌بندی
این تغییر می‌تواند دقت دهک‌بندی اقتصادی را افزایش دهد و خانوارهای پردرآمد واقعی را شناسایی کند. با این حال، برخی کارشناسان هشدار داده‌اند که میانگین‌گیری شش‌ماهه ممکن است باعث شود برخی خانوارهای طبقه متوسط به‌دلیل خریدهای فصلی یا اجاره‌خانه‌های گران‌تر، به اشتباه در دهک‌های بالا قرار گیرند و یارانه‌شان حذف شود.
پیشنهاد کارشناسان برای اجرای دقیق‌تر
تحلیلگران اقتصادی تأکید دارند دولت باید فرآیند اعتراض و بازبینی دهک‌ها را پیش از اجرای نهایی تقویت کند. آن‌ها می‌گویند شاخص خرید خرد اگر همراه با سازوکار اصلاح خطا و بررسی مجدد اطلاعات اجرا شود، می‌تواند گامی مؤثر در جهت عدالت اقتصادی و کاهش خطای دهک‌بندی باشد.
پرسش‌های متداول:
۱. شاخص خرید خرد چیست؟
شاخصی است که میانگین تراکنش‌های خرید خانوارها از کارتخوان‌ها را در شش‌ماه بررسی می‌کند تا الگوی مصرف و توان اقتصادی خانوار مشخص شود.
۲. حد نهایی هزینه برای حذف یارانه چقدر است؟
هر خانوار سه‌نفره‌ای که مجموع خرید خرد و اجاره‌بهایش بیش از ۵۰ میلیون تومان در ماه باشد، از دریافت یارانه نقدی حذف خواهد شد.
۳. آیا شاخص خرید خرد جایگزین درآمد خانوار شده است؟
بله، دولت از این پس علاوه بر درآمد رسمی، هزینه‌های واقعی را مبنای دقیق‌تری برای دهک‌بندی اقتصادی می‌داند.
۴. هدف دولت از اعمال این شاخص چیست؟
بهبود دقت در شناسایی خانوارهای پردرآمد و جلوگیری از پرداخت یارانه به دهک‌های بالا.
۵. آیا امکان اعتراض برای حذف یارانه وجود دارد؟
کارشناسان پیشنهاد داده‌اند پیش از اجرای کامل این طرح، مکانیزم اعتراض و بازبینی دهک‌ها فعال شود تا خطاهای احتمالی اصلاح گردد.
