با تورم مزمن و هزینه‌های سرسام‌آور زندگی، پرداخت یارانه‌ها که باید ابزار حمایتی باشد، اکنون به عاملی برای فشار بیشتر بر شهروندان تبدیل شده است.
اصرار بر حذف یارانه‌ها و عدم تأمین منابع قانونی، پرسش‌های جدی درباره عدالت اجتماعی و سیاستگذاری اقتصادی ایجاد کرده است.
چرا یارانه‌ها به جای حمایت، فشار بر مردم ایجاد می‌کنند؟
به گزارش آناژورنال در شرایط تورم بالا، یارانه‌ها باید به عنوان مکانیسمی برای تأمین معیشت شهروندان عمل کنند.
اما وقتی اولویت دولت از «حمایت» به «صرفه‌جویی از جیب مردم» تغییر می‌کند، یارانه به لطفی احتمالی تبدیل می‌شود که می‌توان آن را به راحتی قطع یا به تأخیر انداخت.
منابع قانونی یارانه‌ها چگونه تأمین می‌شود و چرا ناقص است؟
قانون بودجه ۱۴۰۴ دولت را مکلف کرده است منابع یارانه‌ها را از فروش داخلی و صادرات نفت، گاز و دیگر منابع مرتبط تأمین کند. اما:
- منابع قانونی به‌طور کامل وصول نمی‌شوند
- واریزی‌ها به حساب سازمان هدفمندی یارانه‌ها ناقص است
مثلاً وزارت نفت حدود ۷۰۰ میلیون دلار از بدهی خود به سازمان هدفمندسازی یارانه‌ها را پرداخت نکرده است، رقمی که می‌توانست مانع حذف میلیون‌ها نفر از فهرست یارانه‌بگیران شود.
دهک‌بندی جدید یارانه‌ها چه مشکلاتی ایجاد می‌کند؟
دهک‌بندی بر اساس اطلاعات ناقص و نادقیق، افرادی را که خانه‌ای کوچک یا خودروی قدیمی دارند، در دهک‌های بالا قرار می‌دهد، حتی اگر درآمد روزانه‌شان جوابگوی زندگی نباشد.
این روش نه تنها عدالت اجتماعی را تضمین نمی‌کند، بلکه فشار اقتصادی بر اقشار آسیب‌پذیر را تشدید می‌کند.
آیا حذف یارانه‌ها باعث حمایت مؤثر از نیازمندان می‌شود؟
در عمل، حذف یارانه‌ها حمایت چندانی از دهک‌های پایین انجام نمی‌دهد:
- کالابرگ‌ها با تأخیر و محدودیت عرضه می‌شوند
- پرداخت‌های حمایتی به مددجویان نهادهای حمایتی ناقص یا ناکافی است
- یارانه نقدی با اعداد ثابت ۳۰۰ تا ۴۰۰ هزار تومان باقی مانده است
هدف قانون، حمایت از اقشار نیازمند است، اما عملکرد واقعی دولت فاصله زیادی با این هدف دارد.
سهم واقعی مردم از ثروت ملی چیست؟
یارانه‌ها سهم مردم از ثروت ملی هستند و نه لطف دولت.
در کشوری با منابع عظیم نفت، گاز و معدن، مردم حق دارند سهم منصفانه‌ای داشته باشند.
اختصاص منابع ملی به شرکت‌های خصولتی و نهادهای کم‌بازده و نگرانی مردم برای ۳۰۰ هزار تومان، نشان‌دهنده سیاستگذاری ناعادلانه است و از مفهوم واقعی عدالت اجتماعی فاصله دارد.
سوالات متداول:
چرا یارانه‌ها به جای حمایت، فشار بر مردم ایجاد می‌کنند؟
با تغییر اولویت دولت از حمایت واقعی به صرفه‌جویی از جیب مردم، یارانه‌ها به لطفی احتمالی تبدیل شده‌اند که می‌توان آن را قطع یا به تأخیر انداخت.
منابع قانونی یارانه‌ها چگونه تأمین می‌شود و چرا ناقص است؟
قانون بودجه ۱۴۰۴ منابع یارانه‌ها را از فروش داخلی و صادرات نفت و گاز مشخص کرده، اما وصول و واریزی‌ها ناقص است؛ مثلاً وزارت نفت حدود ۷۰۰ میلیون دلار بدهی پرداخت نکرده است.
مشکلات دهک‌بندی جدید یارانه‌ها چیست؟
دهک‌بندی بر اساس اطلاعات ناقص، افراد کم‌درآمد با خانه یا خودروی کوچک را در دهک‌های بالا قرار می‌دهد و فشار اقتصادی را تشدید می‌کند.
حذف یارانه‌ها چه تاثیری بر حمایت از نیازمندان دارد؟
در عمل، حمایت از دهک‌های پایین ناکافی است؛ کالابرگ‌ها با تأخیر عرضه می‌شوند، پرداخت‌های حمایتی ناقص است و یارانه نقدی ثابت باقی مانده است.
سهم واقعی مردم از ثروت ملی چیست؟
یارانه‌ها سهم مردم از ثروت ملی هستند و نه لطف دولت. اختصاص منابع ملی به نهادهای کم‌بازده به جای حمایت از مردم، نشانه سیاستگذاری ناعادلانه است.
