به گزارش آناژورنال، روز جهانی معلم که هر سال در پنجم اکتبر (سیزدهم مهر) توسط یونسکو گرامی داشته می‌شود، فرصتی برای تقدیر از معلمان، بررسی چالش‌های حرفه‌ای و تأکید بر نقش حیاتی آنان در آینده جوامع است.
این روز فراتر از گرامیداشت، یادآور ضرورت توجه به کیفیت آموزش و منزلت اجتماعی معلمان است.
تاریخچه و اهداف روز جهانی معلم
نام‌گذاری پنجم اکتبر به عنوان روز جهانی معلم در سال ۱۹۹۴ توسط یونسکو، تلاشی برای ارتقای جایگاه معلمان و تاکید بر اهمیت آموزش و پرورش بود.
هدف اصلی این روز، تقدیر از معلمان و برجسته کردن نقش آنان در تربیت نسل‌های نوآور و بررسی مشکلات و چالش‌های حرفه‌ای معلمان در سطح بین‌المللی است.
مبانی قانونی و بین‌المللی
توصیه‌نامه مشترک سازمان جهانی کار و یونسکو در سال ۱۹۶۶، چارچوبی برای تعریف حقوق، وظایف، استانداردهای آموزشی و شرایط کاری معلمان ارائه می‌دهد.
این سند به عنوان میثاقی بین‌المللی، بر رعایت عدالت و تضمین کرامت حرفه‌ای معلمان تاکید دارد.
نقش معلمان در بحران‌ها و چشم‌انداز آینده
بیانیه مشترک مدیران ارشد سازمان‌های بین‌المللی در ۲۰۲۰، اهمیت نقش معلمان در ادامه آموزش حتی در شرایط بحرانی را برجسته کرده است.
شعار یونسکو برای ۲۰۲۵ با عنوان «باز طراحی تدریس به عنوان حرفه‌ای مشارکتی» بر نوآوری و همکاری در آموزش تأکید دارد و نیازمند حمایت دولت‌ها در ارتقای جایگاه معلم است.
حقوق و دستمزد؛ موتور محرکه توسعه اقتصادی
پژوهش‌های جهانی نشان می‌دهد آموزش نیروی کار نقش حیاتی در توسعه اقتصادی دارد، اما در بسیاری از کشورها، ارزش‌گذاری مادی معلمان پایین است.
دستمزد ناکافی نه تنها انگیزه معلمان را کاهش می‌دهد، بلکه رشد اقتصادی کشورها را نیز کند می‌کند.
وضعیت ایران: از چالش معیشت تا افق اجتماعی
در ایران، حقوق پایین و مشکلات معیشتی معلمان از دغدغه‌های اصلی است و کاهش قدرت خرید، جایگاه اجتماعی حرفه معلمی را تحت تاثیر قرار داده است.
شکاف میان مقام تعلیم و میزان دریافتی نیازمند ترمیم اساسی است.
عدالت اجتماعی و طبقاتی شدن مدارس
وجود انواع مدارس دولتی، نمونه دولتی، هیات امنایی، شاهد، سمپاد و غیردولتی موجب طبقاتی شدن نظام آموزش و پرورش شده است.
در چنین فضایی، معلمان به جای تدریس با کیفیت در مدارس دولتی، اغلب به خدمت‌رسانی ویژه در مدارس خاص برای طبقات متمول می‌پردازند.
نقش کلیدی مسئولان و جامعه
مسئولان و جامعه باید باور کنند که موتور توسعه جامعه از مسیر آموزش می‌گذرد و کلید موفقیت در دستان معلمان است. احترام به معلم و فراهم کردن شرایط مناسب برای ایفای نقش او، سرمایه‌گذاری بر آینده جامعه محسوب می‌شود.
روز جهانی معلم در تقابل با روز ملی معلم
گرچه روز ملی معلم و روز جهانی معلم در تاریخ‌های متفاوت گرامی داشته می‌شوند، این دو روز مکمل یکدیگر هستند.
روز جهانی معلم فرصت توجه به چالش‌های بین‌المللی و جهانی این حرفه را فراهم می‌کند و با روز ملی معلم همسو است.
ضرورت تحول در آموزش و پرورش
ارتقای کیفیت آموزش مستلزم ارتقای جایگاه معلمان است.
غفلت از این مسئله باعث کاهش انگیزه و تضعیف نیروی انسانی آموزشی می‌شود.
اقدامات اساسی برای بهبود حقوق، معیشت و جایگاه اجتماعی معلمان ضروری است تا آموزش و پرورش به عنوان عامل اصلی توسعه اجتماعی، نقش مؤثر خود را ایفا کند.
سوالات متداول
روز جهانی معلم چه زمانی است و چه هدفی دارد؟
روز جهانی معلم هر سال در پنجم اکتبر (سیزدهم مهر) گرامی داشته می‌شود و هدف آن تقدیر از معلمان و بررسی چالش‌های حرفه‌ای آنان است.
توصیه‌نامه یونسکو و سازمان جهانی کار چه نقشی دارد؟
این سند چارچوبی برای تعریف حقوق، وظایف و شرایط کاری معلمان ارائه می‌دهد و بر عدالت و کرامت حرفه‌ای معلمان تاکید دارد.
چرا حقوق معلمان برای توسعه اقتصادی مهم است؟
دستمزد مناسب معلمان انگیزه آنان را حفظ کرده و نقش حیاتی در آموزش نیروی کار و رشد اقتصادی کشور دارد.
وضعیت معلمان در ایران چگونه است؟
حقوق پایین و مشکلات معیشتی، کاهش قدرت خرید و افت جایگاه اجتماعی حرفه معلمی را به همراه داشته است.
چرا وجود مدارس متعدد باعث طبقاتی شدن آموزش شده است؟
تنوع مدارس دولتی، نمونه دولتی، سمپاد و غیردولتی باعث شده دسترسی به آموزش باکیفیت به وضعیت اقتصادی و اجتماعی خانواده‌ها وابسته شود.
