در حالی‌که تولیدکنندگان تایر ایرانی ماه‌ها در صف تخصیص ارز مانده‌اند، کاهش ۲۵ درصدی تولید و درخواست رسمی برای افزایش ۱۰ درصدی قیمت، نشانه ورود بازار به مرحله‌ای تازه از بحران است. کارشناسان می‌گویند ریشه گرانی پیش‌رو نه در کمبود مواد اولیه بلکه در سیاست‌های ارزی و وارداتی ناهماهنگ دولت نهفته است.
چرا بازار لاستیک ایران دوباره بحرانی شد؟
به گزارش آناژورنال بازار لاستیک کشور طی سه ماه گذشته زیر فشار افزایش نرخ ارز و سیاست‌های متناقض وارداتی قرار گرفته است.
در مردادماه، وضعیت ظاهراً متعادل به نظر می‌رسید، اما این تعادل مصنوعی بود؛ چراکه به‌جای افزایش تولید، واردات با جهش شدید و تزریق یک میلیارد دلار ارز دولتی انجام شد. این در حالی است که تولیدکنندگان داخلی که بیش از ۷۰ درصد نیاز کشور را تأمین می‌کنند، تنها ۲۷۰ میلیون دلار ارز دریافت کرده‌اند.
کاهش ۲۵ درصدی تولید؛ نتیجه سیاست‌های ناعادلانه
محمدرضا گنجی، رئیس انجمن زنجیره ارزش تایر، اعلام کرده است که اختلاف فاحش در تخصیص ارز، تعادل رقابتی بازار را از بین برده و شرکت‌ها را به کاهش ۲۵ درصدی ظرفیت تولید مجبور کرده است.
به گفته او، «مشکل در فناوری یا توان تولید نیست؛ بلکه فشار نقدینگی، گرانی مواد اولیه و بلاتکلیفی ارزی، صنعت تایر را به نقطه بحران رسانده است.»
نرخ ارز و هزینه تمام‌شده تولید
بانک مرکزی چندین ماه است در تخصیص ارز تأخیر دارد و تولیدکنندگان را ناچار کرده با نرخ رسمی حدود ۷۰ هزار تومان کار کنند، در حالی که مواد اولیه در بازار آزاد با نرخ ۱۱۰ هزار تومان معامله می‌شود.
این شکاف سنگین باعث شده بسیاری از کارخانه‌ها با زیان تولید کنند و توقف خطوط تولید در برخی واحدها محتمل شود.
درخواست رسمی برای افزایش ۱۰ درصدی قیمت
انجمن تولیدکنندگان تایر با ارسال نامه‌ای به وزارت صمت، خواستار افزایش حداقل ۱۰ درصدی قیمت تایر شده است تا از ورشکستگی جلوگیری شود.
اما کارشناسان اقتصادی هشدار می‌دهند که افزایش مقطعی قیمت بدون اصلاح سیاست‌های ارزی و وارداتی، تنها مسکّنی کوتاه‌مدت است و به‌زودی شاهد موج دوم گرانی لاستیک خواهیم بود.
آینده بازار تایر؛ وابستگی و کمبود
در صورت ادامه روند فعلی، دو سناریوی قطعی در پیش است:
- کاهش بیشتر تولید داخلی و افت کیفیت محصولات.
- افزایش وابستگی بازار به واردات، حتی برای تایرهای پرمصرف.
به این ترتیب، هر شوک ارزی یا اختلال تجاری می‌تواند عرضه تایر را مختل و قیمت‌ها را به‌سرعت افزایش دهد.
صف‌های طولانی تخصیص ارز در بانک مرکزی، اولویت‌دهی به واردکنندگان و شکاف نرخ رسمی و آزاد، صنعت تایر ایران را در آستانه گرانی بزرگی قرار داده است. اگر اصلاحات ساختاری در سیاست‌های ارزی و صنعتی صورت نگیرد، افزایش ۱۰ درصدی قیمت تایر تنها آغاز یک موج تورمی جدید خواهد بود.
سوالات متداول:
۱. دلیل اصلی گرانی لاستیک در ایران چیست؟
اختلاف شدید نرخ رسمی و آزاد ارز و تخصیص ناعادلانه منابع ارزی بین تولید و واردات، مهم‌ترین عامل گرانی لاستیک است.
۲. آیا افزایش ۱۰ درصدی قیمت تایر تصویب شده است؟
خیر. انجمن تایر درخواست رسمی داده اما هنوز تصمیم نهایی از سوی دولت اعلام نشده است.
۳. چرا تولید تایر ۲۵ درصد کاهش یافته است؟
به دلیل کمبود ارز، گرانی مواد اولیه و افزایش هزینه تولید، کارخانه‌ها مجبور به کاهش ظرفیت تولید شده‌اند.
۴. سهم واردات از بازار لاستیک ایران چقدر است؟
در حال حاضر واردات حدود ۳۰ درصد از نیاز کشور را تأمین می‌کند، اما بیش از سه‌برابر تولید داخلی ارز دریافت کرده است.
۵. آیا احتمال کمبود لاستیک در ماه‌های آینده وجود دارد؟
بله. با ادامه روند فعلی و وابستگی بیشتر به واردات، کمبود تایر و افزایش قیمت در ماه‌های آتی محتمل است.
