به گزارش آناژورنال، پژوهشی تازه در نشریه علمی معتبر «ژئوفیزیکال ریسرچ لترز» (Geophysical Research Letters) منتشر شده که از بالا آمدن حدود ۹ سانتی‌متر زمین در نزدیکی قله آتشفشان تفتان طی ۱۰ ماه گذشته خبر می‌دهد.
این پدیده به گفته پژوهشگران، می‌تواند ناشی از افزایش فشار گاز در زیر سطح زمین باشد؛ پدیده‌ای که ممکن است نشانه آغاز فعالیت‌های درونی جدید در تفتان باشد.
پژوهشگران درباره تفتان چه می‌گویند؟
پابلو گونزالس، آتشفشان‌شناس مؤسسه محصولات طبیعی و آگروبیولوژی وابسته به شورای تحقیقات ملی اسپانیا، و نویسنده ارشد این مطالعه، در گفت‌وگو با پایگاه «لایو ساینس» گفته است:
«آتشفشان‌ها زمانی خاموش در نظر گرفته می‌شوند که از آغاز دوره هولوسن (۱۱ هزار و ۷۰۰ سال پیش) فعالیتی نداشته باشند. اما با توجه به تغییرات اخیر، شاید بهتر باشد آتشفشان تفتان را نیمه‌فعال بدانیم.»
او همچنین هشدار داده است:
«افزایش فشار درون آتشفشان باید در آینده آزاد شود؛ یا به شکل خشونت‌آمیز یا تدریجی. هرچند هنوز هیچ نشانه‌ای از فوران قریب‌الوقوع مشاهده نشده است، اما رصد دقیق تفتان ضروری است.»
واکنش انجمن ژئوفیزیک ایران به گزارش جدید
در پی انتشار این پژوهش، انجمن ژئوفیزیک ایران در گفت‌وگو با خبرنگار علمی ایرنا اعلام کرد که صحت این ادعا در دست بررسی است.
به گفته مسئولان انجمن، برای وقوع یک رویداد زمین‌شناسی در مقیاس آتشفشانی، معمولاً بیش از ۲۰۰ هزار سال زمان نیاز است و در مورد تفتان نیز باید دقیق‌تر بررسی شود که داده‌های منتشرشده از سوی کدام سازمان‌ها و دانشگاه‌ها و بر اساس چه روش‌هایی به‌دست آمده‌اند.
آیا تفتان واقعاً در حال فعال شدن است؟
انجمن ژئوفیزیک ایران تأکید کرده است که برای تأیید چنین پدیده‌ای باید از شبکه لرزه‌نگاری دقیق و مدل‌سازی‌های مستمر زمین‌شناسی استفاده شود تا تغییرات احتمالی در عمق و سطح زمین مشخص گردد.
در بیانیه انجمن آمده است:
«ادعای نیمه‌فعال شدن کوه آتشفشانی تفتان پس از حدود ۷۱۰ هزار سال در حال بررسی است و نتایج رسمی در روزهای آینده اعلام خواهد شد.»
پیشینه فعالیت آتشفشان تفتان
آتشفشان تفتان در استان سیستان و بلوچستان، بلندترین قله جنوب‌شرقی ایران با ارتفاع بیش از ۴۰۵۰ متر است. این کوه در گذشته دور فعالیت‌های آتشفشانی داشته اما طی ده‌ها هزار سال اخیر هیچ فورانی ثبت نشده است.
با این حال، در دهه‌های گذشته انتشار بخار گوگرد و گاز از دهانه قله مشاهده شده که نشانه‌ای از وجود فعالیت حرارتی ضعیف در اعماق زمین است.
تحلیل علمی: احتمال فعالیت جدید چقدر است؟
کارشناسان زمین‌شناسی معتقدند پدیده بالاآمدگی پوسته زمین الزاماً به معنای فعالیت آتشفشانی نیست و ممکن است ناشی از حرکات تکتونیکی، انبساط حرارتی یا تجمع مایعات زیرزمینی باشد.
بنابراین تأیید ادعای نیمه‌فعال شدن تفتان نیازمند داده‌های تکمیلی لرزه‌نگاری و حرارتی است.
پرسش‌های متداول:
۱. آیا آتشفشان تفتان فعال شده است؟
خیر. انجمن ژئوفیزیک ایران اعلام کرده هنوز هیچ نشانه قطعی از فعال شدن تفتان مشاهده نشده و بررسی‌ها ادامه دارد.
۲. منبع گزارش بالا آمدن زمین چیست؟
نشریه علمی Geophysical Research Letters که یکی از مجلات معتبر ژئوفیزیک بین‌المللی است.
۳. بالا آمدن ۹ سانتی‌متری زمین چه معنایی دارد؟
می‌تواند نشانه افزایش فشار گاز یا تغییرات زمین‌ساختی در عمق زمین باشد، اما لزوماً به معنای فوران نیست.
۴. آخرین فوران آتشفشان تفتان چه زمانی رخ داده است؟
طبق مطالعات زمین‌شناسی، آخرین فعالیت آتشفشانی تفتان حدود ۷۱۰ هزار سال پیش ثبت شده است.
۵. آیا احتمال فوران در آینده نزدیک وجود دارد؟
در حال حاضر هیچ نشانه‌ای از فوران قریب‌الوقوع گزارش نشده، اما کارشناسان بر لزوم رصد مستمر و دقیق‌تر منطقه تأکید دارند.
