به گزارش آناژورنال، در چارچوب اصلاح قانون صدور چک (مصوب ۱۳۹۷)، برای نخستینبار سازوکار سنجش صلاحیت و تعیین سقف اعتبار متقاضیان پیشبینی شد. به گفته فردین فدایی، کارشناس حوزه تنظیمگری بانک مرکزی، شیوهنامههای اجرایی اعتبارسنجی پس از طی مراحل فنی و تجاری، اکنون با همکاری شرکتهای اعتبارسنجی نهایی و به تصویب مراجع ذیصلاح رسیده است.
چه شاخصهایی در اعتبارسنجی اثرگذار است؟
فدایی با تشریح معیارها گفت:
- سابقه چکهای برگشتی
- بدهیهای بانکی
- رفتار اعتباری و خوشحسابی
- بدهیهای مالیاتی
جزئیات ضرایب و وزندهی شاخصها توسط شرکتهای اعتبارسنجی و بر اساس الگوهای ابلاغی بانک مرکزی تعیین میشود. مسیر اعتراض به نتایج اعتبارسنجی نیز پیشبینی شده است.
چک برگشتی؛ مانع قطعی دریافت دستهچک
به تصریح قانون، اگر متقاضی چک برگشتی رفعسوءاثر نشده داشته باشد، هیچ بانکی حق صدور دستهچک برای او را ندارد. استعلام از سامانههای بانک مرکزی الزامی است و در صورت تخلف، با بانک و کارکنان شعبه مطابق آیین دادرسی اختصاصی بانک مرکزی برخورد میشود. همچنین صدور دستهچک مرحلهبندی شده و اعطای دستهچکهای پرحجم (۵۰ یا ۱۰۰ برگی) برای بار اول ممنوع است.
محدودیتهای جدید برای اشخاص حقیقی و حقوقی
در ادامه، یاسر مرادی، کارشناس حقوق بانکی، آخرین محدودیتها را چنین برشمرد:
- اشخاص حقیقی: در هر بانک فقط یک حساب جاری انفرادی و یک حساب جاری مشترک؛ در کل شبکه بانکی حداکثر ۵ دستهچک انفرادی و ۲ دستهچک مشترک.
- اشخاص حقوقی: در کل شبکه بانکی حداکثر ۱۵ دستهچک انفرادی و تعداد محدودی دستهچک مشترک.
این محدودیتها شامل چکهای کاغذی و الکترونیکی میشود.
انسداد حسابها؛ ابزار بازدارنده جدید
طبق ماده ۵ مکرر قانون صدور چک، در صورت برگشت خوردن چک، حسابهای صادرکننده به میزان کسری مبلغ مسدود میشود. در اصلاحات جدید، حتی امکان «انسداد منفی» نیز پیشبینی شده است؛ یعنی واریزهای بعدی هم تا سقف بدهی مسدود خواهد شد.
چک معتبر؛ دقت گیرنده شرط است
مرادی هشدار داد چکهایی که بابت ضمانت یا مشروط صادر میشوند یا دعاوی کیفری دارند، از مزایای اجرای مستقیم برخوردار نیستند. گیرندگان باید هنگام دریافت چک:
- ثبت در سامانه صیاد را بررسی کنند،
- از نبود عبارات ضمانتی مطمئن شوند.
به گفته کارشناسان، اجرای کامل اعتبارسنجی، تعیین سقف اعتباری، محدودیت در تعداد دستهچک و نظارت سختگیرانه بر بانکها، مجموعه اقداماتی است که میتواند ریسک پذیرش چک را کاهش داده و اعتماد عمومی به این ابزار مالی را تقویت کند.
پرسشهای متداول:
۱. آیا با چک برگشتی میتوان دستهچک گرفت؟
خیر؛ تا رفع سوءاثر، دریافت دستهچک ممنوع است.
۲. معیارهای اعتبارسنجی چیست؟
سابقه چک برگشتی، بدهیهای بانکی و مالیاتی، رفتار اعتباری و خوشحسابی.
۳. بانک متخلف چه میشود؟
با بانک و کارکنان شعبه مطابق مقررات برخورد قانونی میشود.
۴. آیا محدودیتها شامل چک الکترونیکی هم هست؟
بله، شامل کاغذی و الکترونیکی است.
۵. انسداد منفی یعنی چه؟
واریزهای بعدی نیز تا سقف بدهی مسدود میشود.
