ایران در سال منتهی به ۲۰ اسفند ۱۴۰۳ توانست بیش از ۷ میلیون گردشگر خارجی را جذب و بالغ بر ۷٫۴ میلیارد دلار درآمد ارزی کسب کند. این آمار رسمی نشان‌دهنده رونق دوباره صنعت گردشگری ایران پس از رکود جهانی و گامی مهم در مسیر بازگشت کشور به نقشه مقاصد برتر گردشگری بین‌المللی است.
ایران چگونه به رشد چشمگیر گردشگری رسید؟
بر اساس گزارش آناژورنال، گردشگری و صنایع‌دستی، در سال ۱۴۰۳ بیش از ۷٫۳ میلیون گردشگر خارجی وارد ایران شدند؛ رقمی که نسبت به سال پیش افزایش قابل توجهی را نشان می‌دهد. به گفته مقامات، درآمد حاصل از این گردشگران حدود ۷٫۴ میلیارد دلار بوده که میانگین هزینه هر گردشگر را حدود هزار دلار تخمین می‌زند.
اگرچه این رقم هنوز با میانگین جهانی فاصله دارد، اما برای صنعتی که سال‌ها تحت تأثیر تحریم‌ها و رکود کرونا قرار داشت، نشانه‌ای از بازسازی و امید تلقی می‌شود.
چه عواملی در رشد گردشگری ایران مؤثر بودند؟
کارشناسان سه عامل اصلی را در افزایش ورود گردشگران خارجی مؤثر می‌دانند:
۱. تسهیل صدور ویزا و همکاری منطقه‌ای: در سال‌های اخیر، ایران برای اتباع کشورهای بیشتری امکان دریافت ویزای الکترونیکی یا بدون ویزا را فراهم کرده است.
۲. تنوع جاذبه‌های گردشگری: از بناهای تاریخی ثبت‌شده در فهرست یونسکو تا مناطق بکر طبیعت‌گردی و زیارتگاه‌های مذهبی، ایران مجموعه‌ای غنی از تجربیات فرهنگی را ارائه می‌دهد.
۳. بازاریابی و حضور دیجیتال: پروژه «VisitIran» و حضور فعال ایران در نمایشگاه‌های بین‌المللی گردشگری باعث افزایش شناخت جهانی از مقصد ایران شده است.
همچنین، تولید محتوای تبلیغاتی در شبکه‌های اجتماعی و معرفی ایران به‌عنوان کشوری امن و مهمان‌نواز نقش بسزایی در جذب گردشگران جدید داشته است.
درآمدهای ارزی گردشگری در چه بخش‌هایی صرف می‌شود؟
با توجه به میانگین هزار دلار هزینه برای هر گردشگر، درآمد ۷ میلیارد دلاری دولت می‌تواند زمینه‌ساز سرمایه‌گذاری‌های تازه در بخش‌های زیر باشد:
- توسعه زیرساخت‌های اقامتی و حمل‌ونقل بین‌المللی
- ارتقای خدمات گردشگری سلامت و زیارتی
- حمایت از کسب‌وکارهای کوچک در مناطق گردشگری روستایی
- آموزش نیروی انسانی در حوزه خدمات و هتلداری
به گفته کارشناسان اقتصادی، گردشگری می‌تواند یکی از جایگزین‌های پایدار درآمد نفتی ایران باشد، مشروط بر اینکه این درآمدها به شکل هدفمند در توسعه استان‌ها هزینه شوند.
آیا ایران به مقصد جهانی تبدیل می‌شود؟
در گزارش سه‌ماهه نخست سال ۲۰۲۵ سازمان جهانی گردشگری (UNWTO)، ایران به‌عنوان یکی از مقاصد در حال رشد خاورمیانه معرفی شده است. با توجه به روند کنونی، احتمال می‌رود در سال ۱۴۰۴ نیز رکورد جدیدی از ورود گردشگران خارجی ثبت شود.
کارشناسان معتقدند اگر روند فعلی تداوم یابد و زیرساخت‌ها با استانداردهای جهانی هماهنگ شوند، ایران می‌تواند در میان ۱۰ مقصد برتر گردشگری آسیا قرار گیرد.
پیامدهای اجتماعی و فرهنگی رشد گردشگری
رشد گردشگری تنها یک دستاورد اقتصادی نیست؛ بلکه موجب ایجاد اشتغال، رونق مناطق محروم و تقویت دیپلماسی فرهنگی ایران می‌شود. حضور گردشگران خارجی در شهرهایی مانند شیراز، اصفهان، تبریز، مشهد و یزد، شناخت جهانی از تمدن ایرانی را افزایش داده و به ایجاد تصویر مثبتی از کشور کمک می‌کند.
همچنین، در حوزه گردشگری سلامت، ایران با جذب بیماران از کشورهای همسایه، میانگین درآمدی بالاتر از سه هزار دلار برای هر گردشگر ثبت کرده است.
تحلیل آینده گردشگری ایران
با وجود پیشرفت‌های اخیر، کارشناسان هشدار می‌دهند که زیرساخت‌های اقامتی، آموزشی و دیجیتال هنوز فاصله زیادی تا سطح استانداردهای جهانی دارند. برای تثبیت رشد، نیاز به سرمایه‌گذاری پایدار، تعامل بین‌المللی و اصلاح سیاست‌های تبلیغاتی وجود دارد.
پیش‌بینی‌ها نشان می‌دهد اگر سیاست‌های فعلی ادامه یابد، ایران می‌تواند تا پایان سال ۱۴۰۵ بیش از ۱۰ میلیون گردشگر خارجی را جذب کند.
پرسش‌های متداول:
۱. در سال ۱۴۰۳ چند گردشگر خارجی وارد ایران شدند؟
طبق آمار رسمی، بیش از ۷٫۳ میلیون گردشگر خارجی در سال منتهی به اسفند ۱۴۰۳ وارد ایران شدند.
۲. درآمد ایران از گردشگری در سال گذشته چقدر بود؟
ایران از محل ورود گردشگران خارجی حدود ۷٫۴ میلیارد دلار درآمد ارزی کسب کرده است.
۳. بیشترین نوع گردشگری در ایران کدام است؟
گردشگری فرهنگی، زیارتی و سلامت بیشترین سهم را در میان گردشگران خارجی ایران دارد.
۴. ایران در نقشه جهانی گردشگری چه جایگاهی دارد؟
در گزارش سال ۲۰۲۵ سازمان جهانی گردشگری، ایران به‌عنوان یکی از مقاصد در حال رشد در خاورمیانه معرفی شده است.
۵. مهم‌ترین چالش گردشگری ایران چیست؟
زیرساخت‌های اقامتی و حمل‌ونقل، استانداردسازی خدمات، و تصویر رسانه‌ای بین‌المللی از چالش‌های اصلی صنعت گردشگری ایران محسوب می‌شوند.
