به گزارش آناژورنال، در آستانه نزدیک شدن به اولتیماتوم ۹ شهریور اروپا برای فعال‌سازی مکانیسم ماشه، یک سناریوی مهم در محافل سیاسی و رسانه‌ای ایران مطرح شده است: خروج داوطلبانه ایران از برجام پیش از موعد تعیین‌شده.
روزنامه اصولگرای فرهیختگان در گزارشی تحلیلی با بررسی پیامدهای حقوقی این گزینه، نوشته است که خروج ایران از برجام پیش از ۹ شهریور می‌تواند ابزار فشار غرب برای بازگرداندن تحریم‌های شورای امنیت را تضعیف کند.
چرا خروج پیش دستانه ایران از برجام مطرح شده است؟
بر اساس مفاد برجام و قطعنامه ۲۲۳۱، کشورهای اروپایی در صورت تشخیص “عدم پایبندی جدی ایران به تعهدات”، می‌توانند مکانیسم موسوم به “اسنپ‌بک” را فعال کنند.
این سازوکار به آن‌ها اجازه می‌دهد تا تحریم‌های گذشته شورای امنیت سازمان ملل را بدون نیاز به رأی‌گیری مجدد، ظرف مدت ۳۰ روز بازگردانند.
با این حال، کارشناسان حقوق بین‌الملل در تهران معتقدند که خروج ایران از توافق پیش از آغاز روند فعال‌سازی این سازوکار، می‌تواند مشروعیت حقوقی آن را تضعیف کرده یا حتی مانع از اجرایش شود.
آیا خروج ایران به نفعش خواهد بود یا بهانه‌ای برای تحریم بیشتر؟
دیدگاه‌ها در این‌باره متضاد است:
- برخی تحلیلگران بر این باورند که خروج رسمی ایران از برجام می‌تواند به بازگشت خودکار تحریم‌ها منجر شود، چرا که قطعنامه ۲۲۳۱ همچنان برقرار است و صرفاً حالت تعلیقی دارد.
- در مقابل، گروهی دیگر از حقوق‌دانان می‌گویند: اگر ایران پیش از فعال‌سازی رسمی مکانیسم ماشه از برجام خارج شود، کشورهای غربی مجبور به پیگیری پرونده از مجاری حقوقی جدید خواهند شد. در این صورت، بازگشت تحریم‌ها نیاز به رأی‌گیری در شورای امنیت دارد، جایی که روسیه و چین می‌توانند از حق وتو برای جلوگیری از آن استفاده کنند.
سوالات متداول:
آیا ایران واقعاً قصد خروج از برجام دارد؟
در حال حاضر این موضوع صرفاً در سطح تحلیل رسانه‌ای و گمانه‌زنی مطرح شده و تصمیم نهایی هنوز اعلام نشده است.
مکانیسم ماشه چیست؟
سازوکاری در قطعنامه ۲۲۳۱ که امکان بازگشت تحریم‌های شورای امنیت بدون رأی‌گیری مجدد را فراهم می‌کند.
چرا تاریخ ۹ شهریور اهمیت دارد؟
این تاریخ، مهلت اعلام‌شده از سوی اروپا برای تصمیم‌گیری درباره اجرای مجدد مکانیسم ماشه علیه ایران است.
آیا خروج ایران از برجام باعث بازگشت تحریم‌ها می‌شود؟
پاسخ روشن نیست؛ اما برخی کارشناسان معتقدند که ممکن است کشورهای غربی دیگر نتوانند بدون رأی‌گیری، تحریم‌ها را بازگردانند.
