با ابلاغ اصلاح بند «الف» ماده ۵۸ قانون بانک مرکزی توسط مسعود پزشکیان، مسیر حقوقی و اجرایی حذف چهار صفر از پول ملی و تعیین واحد پولی جدید در چارچوب نظام ارزی حاکم هموار شد. طبق این اصلاحیه، بانک مرکزی متولی رسمی تعیین واحد پول، نرخ ارز و سیاست‌گذاری ارزی کشور می‌شود.
چه تغییری امروز رسماً ابلاغ شد؟
به گزارش آناژورنال مسعود پزشکیان، رئیس‌جمهور، در اجرای اصل ۱۲۳ قانون اساسی، اصلاحیه بند «الف» ماده ۵۸ قانون بانک مرکزی را که ۱۱ آبان ۱۴۰۴ در مجلس تصویب و ۱۴ آبان به تأیید شورای نگهبان رسیده بود، جهت اجرا به بانک مرکزی ابلاغ کرد. این اصلاحیه با تأیید مجمع تشخیص مصلحت نظام نیز همراه بوده است.
واحد پول ملی چگونه تعیین می‌شود؟
طبق متن اصلاح شده، واحد پول ملی ایران—که در حال حاضر «ریال» است—از این پس در چارچوب نظام ارزی حاکم و توسط بانک مرکزی تعیین و اعلام خواهد شد.
این تغییر به معنای فراهم شدن بستر قانونی برای حذف چهار صفر از پول ملی و امکان انتخاب یک واحد جدید پولی است. نام واحد جدید در این مرحله اعلام نشده اما منابع رسمی می‌گویند اعلام آن در اختیار بانک مرکزی است.
اختیارات ارزی بانک مرکزی چه شد؟
در اصلاحیه تأکید شده است که:
- بانک مرکزی مسئول تعیین نرخ خرید و فروش ارز خواهد بود.
- این نهاد باید تعهدات قانونی کشور و میزان ذخایر ارزی را هنگام تعیین نرخ‌ها لحاظ کند.
- تمام تعیین نرخ‌ها باید در چارچوب نظام ارزی موضوع ماده ۴۴ قانون بانک مرکزی انجام شود.
حذف چهار صفر؛ چه چیزی اکنون ممکن شده است؟
با تأیید این اصلاحیه از سوی مجلس، شورای نگهبان و مجمع تشخیص، مانع حقوقی حذف چهار صفر رسماً رفع شده و اجرای آن به تصمیم‌گیری و اعلام بانک مرکزی وابسته است.
این اقدام یکی از گام‌های کلیدی برای اصلاح ساختار پولی، کاهش پیچیدگی مبادلات، و ساده‌سازی حسابداری محسوب می‌شود.
واکنش‌ها و پیامدهای احتمالی
کارشناسان اقتصادی معتقدند که این اصلاحیه نقطه شروع اصلاح نظام پولی است، اما تأکید می‌کنند که حذف صفرها تنها در صورت انضباط مالی، کاهش پایه پولی و ثبات ارزی می‌تواند اثر پایدار داشته باشد.
بانک مرکزی نیز قرار است جزئیات اجرایی، جدول زمان‌بندی و نام واحد پول ملی جدید را طی ماه‌های آینده اعلام کند.
پرسش‌های متداول:
1) آیا حذف چهار صفر قطعی شده است؟
بله، بستر قانونی آن مهیا شده اما اجرا و زمان‌بندی نهایی بر عهده بانک مرکزی است.
2) نام واحد پولی جدید چیست؟
هنوز به‌طور رسمی اعلام نشده است. طبق اصلاحیه، اعلام آن در اختیار بانک مرکزی است.
3) آیا حذف صفرها باعث کاهش قیمت‌ها می‌شود؟
خیر. این اقدام اثر واقعی بر تورم ندارد و بیشتر یک اصلاح حسابداری و ساختاری است.
4) نرخ ارز را چه نهادی تعیین می‌کند؟
از این پس بانک مرکزی در چارچوب نظام ارزی حاکم، تعیین‌کننده رسمی نرخ خرید و فروش ارز است.
5) این اصلاحیه چه زمانی اجرایی می‌شود؟
ابلاغ شده و از زمان انتشار در روزنامه رسمی لازم‌الاجراست؛ اما اجرای عملی تغییر واحد پولی نیازمند دستورالعمل‌های تکمیلی بانک مرکزی است.
