گزارش‌های میدانی از استان‌های مرکزی کشور نشان می‌دهد اپیدمی تب‌برفکی که از هفته‌های گذشته در غرب ایران آغاز شده بود، اکنون به مناطق بیشتری گسترش یافته و زنگ خطر کمبود گوشت و لبنیات را به صدا درآورده است. به گفته کارشناسان، منشأ این بحران، ورود گوشت‌های آلوده وارداتی است که از مرز عراق بازگردانده شده‌اند و اکنون دامداری‌های کشور را با بحرانی کم‌سابقه روبه‌رو کرده‌اند.
منشاء شیوع ویروس تب‌برفکی در ایران از کجاست؟
به گفته آناژورنال، نخستین موارد ابتلا در استان تهران مشاهده شد و سپس دامداری‌های البرز، قزوین، قم، سمنان و مرکزی درگیر شدند. بررسی‌های اولیه نشان می‌دهد ویروس از گوشت‌های آلوده وارداتی منتقل شده است؛ محموله‌هایی که از ورود به عراق منع شدند و پس از بازگشت به کشور، منبع اصلی انتشار ویروس شدند.
هشدار فائو و ضعف در قرنطینه مرزی
سازمان خواربار و کشاورزی ملل متحد (فائو) ماه‌ها پیش هشدار داده بود که تب‌برفکی در حال تبدیل شدن به یک مخزن منطقه‌ای در خاورمیانه است. با این حال، به گفته تشکل‌های دامداری، مقررات قرنطینه‌ای در مرزها به‌درستی اجرا نشد و دام و فرآورده‌های آلوده به‌راحتی وارد کشور شدند. همین ضعف نظارتی، اکنون بخش بزرگی از گله‌های مولد ایران را در معرض نابودی قرار داده است.
واکسن ناکارآمد و بحران در کنترل بیماری
تشکل‌های دامپروری بارها از وزارت جهاد کشاورزی خواسته بودند واکسیناسیون سریع و سراسری را آغاز کند. اما تولید داخلی واکسن با تأخیر انجام شد و توزیع به‌موقع و مؤثر صورت نگرفت.
برخی دامداران می‌گویند حتی پس از واکسیناسیون نیز دام‌هایشان بیمار شدند؛ موضوعی که شبهه درباره کیفیت واکسن‌ها و عدم‌تطابق آنها با سویه فعلی ویروس را تقویت کرده است. کارشناسان می‌گویند تیپ‌شناسی ویروس هنوز انجام نشده و همین امر کنترل علمی اپیدمی را دشوار کرده است.
تلفات سنگین دام‌ها و نابودی ذخایر ژنتیکی
برآوردهای اولیه حاکی از آن است که بیش از ۲۰ هزار رأس دام سنگین در استان‌های درگیر آلوده یا تلف شده‌اند. بسیاری از این دام‌ها، گاوهای مولد اصلاح‌نژادشده بودند که سال‌ها برای بهبود بهره‌وری پرورش یافته بودند. نابودی آنها نه‌تنها یک خسارت اقتصادی سنگین است، بلکه از بین رفتن ذخایر ژنتیکی ۵۰ ساله کشور را نیز در پی دارد.
تأثیر تب‌برفکی بر بازار گوشت و لبنیات
تلفات گسترده، کاهش تولید شیر خام و توقف زنجیره پرورش گوساله، پیامدهایی است که افزایش قیمت لبنیات و گوشت قرمز را در ماه‌های آینده اجتناب‌ناپذیر می‌کند. کارشناسان اقتصادی هشدار می‌دهند که با تداوم این روند، امنیت غذایی کشور و معیشت خانوارهای ایرانی به‌شدت تحت‌تأثیر قرار خواهد گرفت.
چه اقداماتی برای مهار بحران ضروری است؟
کارشناسان دامپروری بر چند محور فوری تأکید دارند:
۱. قرنطینه کامل مبادی ورودی کشور و جلوگیری از ورود فرآورده‌های آلوده؛
۲. تولید یا واردات واکسن‌های باکیفیت و سازگار با سویه فعلی ویروس؛
۳. پایش ژنتیکی مداوم ویروس برای شناسایی تیپ‌های جدید؛
۴. پرداخت خسارت به دامداران و حمایت از احیای گله‌های مولد.
بحران تب‌برفکی؛ تهدیدی برای سلامت ملی
به باور کارشناسان، تب‌برفکی دیگر صرفاً یک بحران دامپزشکی نیست، بلکه به تهدیدی برای امنیت غذایی و سلامت عمومی کشور تبدیل شده است. اگر اقدامات پیشگیرانه فوری انجام نشود، ایران ممکن است در ماه‌های آینده با کمبود جدی شیر، گوشت و فرآورده‌های لبنی مواجه شود.
سوالات متداول:
۱. منشاء ویروس تب‌برفکی در ایران چیست؟
کارشناسان منشأ این اپیدمی را گوشت‌های آلوده وارداتی می‌دانند که از عراق بازگردانده شده و باعث گسترش ویروس در دامداری‌ها شده‌اند.
۲. چه استان‌هایی بیشترین درگیری را دارند؟
استان‌های تهران، البرز، قزوین، قم، سمنان و مرکزی بیشترین موارد ابتلا را گزارش کرده‌اند.
۳. آیا واکسن تب‌برفکی در کشور موجود است؟
بله، اما به گفته دامداران، واکسن‌های موجود به‌موقع توزیع نشده و کیفیت آنها با سویه فعلی ویروس همخوانی ندارد.
۴. این بحران چه تأثیری بر قیمت گوشت و لبنیات دارد؟
تلفات دام‌ها و کاهش تولید شیر خام می‌تواند منجر به افزایش قابل‌توجه قیمت گوشت قرمز و محصولات لبنی در ماه‌های آینده شود.
۵. دولت چه اقداماتی باید انجام دهد؟
تأمین فوری واکسن مؤثر، اعمال قرنطینه در مرزها، جبران خسارت دامداران و کنترل علمی سویه ویروس از مهم‌ترین اقدامات پیشنهادی است.
