به گزارش آناژورنال، محمدعلی انصاری، صاحب تفسیر مشکاة و مفسر قرآن کریم، در نشست مجازی با موضوع «خدا، حضور محضی که همیشه نزدیک است» تأکید کرد که با ذکر و یاد خدا، فاصله‌ها میان انسان و پروردگار از میان می‌رود و انسان به مقام حضور دست می‌یابد.
روز ۵ مردادماه، نشست مجازی با محوریت «خدا، حضور محضی که همیشه نزدیک است» برگزار شد و محمدعلی انصاری در این نشست به تبیین سیر قلبی و روحی انسان در پرتو ذکر و یاد الهی پرداخت.
وی با اشاره به خطبه‌ای از امیرالمؤمنین علی(ع) گفت: ابتدای این سخن با عبارت «الحمدلله» آغاز می‌شود که به صورت غایبانه خداوند را ستایش می‌کند. اما بلافاصله لحن به متکلم تغییر می‌یابد: «أحمده»؛ یعنی من او را می‌ستایم. این تغییر لحن، نشان‌دهنده نزدیکی قلبی به خداوند است و بیان می‌کند که با ذکر و یاد او، فاصله‌ها محو می‌شود و انسان به مقام حضور می‌رسد.
انصاری ادامه داد: در ادعیه اهل بیت(ع) نیز چنین سیر معنوی وجود دارد.
به عنوان نمونه، در دعای کمیل، حضرت علی(ع) ابتدا با یاد جبروت و عظمت الهی دل را برای گفت‌وگوی صمیمانه آماده می‌کند و سپس به صورت مستقیم با خدا سخن می‌گوید.
در سوره حمد نیز همین تحول بیانی دیده می‌شود؛ ابتدا آیات در وصف خداوند است، اما ناگهان لحن تغییر می‌کند: «ایاک نعبد و ایاک نستعین»؛ که نشانه پیوند روحی و نزدیکی با پروردگار است.
این مفسر قرآن کریم افزود: امیرالمؤمنین(ع) حمد الهی را به دلیل «عواطف کرمه و سوابق نعمه» بیان می‌کنند. در این‌جا، واژه «عواطف» به معنای پیوستگی و استمرار است، نه صرفاً محبت.
نعمات الهی همچون زنجیره‌ای به‌هم پیوسته‌اند که با هماهنگی کامل، حیات انسان را شکل می‌دهند و از کار افتادن یک جزء، کل نظام را دچار اختلال می‌کند.
سوالات متداول:
مقام حضور در سخنان محمدعلی انصاری به چه معناست؟
به معنای نزدیکی قلبی و روحی انسان به خداوند که در اثر ذکر و یاد مداوم او حاصل می‌شود.
چگونه ذکر و یاد خدا فاصله‌ها را از میان می‌برد؟
با تمرکز بر صفات الهی و گفت‌وگوی قلبی با خداوند، لحن و نگاه انسان از حالت توصیفی به حالت حضوری و مستقیم تغییر می‌کند.
نمونه‌های قرآنی و دعایی این تحول چیست؟
در سوره حمد، آیات ابتدا به توصیف خداوند می‌پردازد و سپس به صورت مستقیم با او سخن می‌گوید؛ مشابه این روند در دعای کمیل نیز دیده می‌شود.
