به گزارش آناژورنال، هادی فارسیانی، متخصص باکتری‌شناسی پزشکی و عضو هیأت علمی گروه میکروب‌شناسی و ویروس‌شناسی دانشگاه علوم پزشکی مشهد، در توضیح ویژگی‌های این بیماری اظهار داشت: «عامل سیاه‌سرفه، باکتری گرم منفی بوردتلا پرتوسیس است که از طریق قطرات تنفسی ناشی از سرفه، عطسه یا حتی صحبت فرد بیمار، به اطرافیان منتقل می‌شود.»
به گفته وی، پس از ورود به بدن، باکتری در نای و برونش‌ها تکثیر یافته و با تخریب سلول‌های مژه‌دار دستگاه تنفسی، زمینه ابتلاء به عفونت‌های ثانویه مانند پنومونی را فراهم می‌کند.
سه مرحله بیماری
فارسیانی با اشاره به سیر بالینی بیماری گفت:
- مرحله نزله‌ای: شبیه سرماخوردگی و به‌مدت حدود دو هفته؛ مسری‌ترین فاز بیماری.
- مرحله حمله‌ای: سرفه‌های شدید، تنفس دشوار، تهوع و استفراغ؛ در این مرحله کودک ممکن است تا صد بار در روز دچار حمله سرفه شود.
- مرحله نقاهت: چند هفته طول می‌کشد و علائم کاهش می‌یابد، اما بدن همچنان مستعد عفونت‌های خطرناک است.
اهمیت واکسیناسیون
این متخصص تأکید کرد: سیاه‌سرفه بیشترین خطر را برای کودکان زیر یک سال، به‌ویژه در کشورهایی با پوشش واکسیناسیون پایین، دارد.
در ایران از سال ۱۳۶۳ واکسیناسیون همگانی آغاز شده و بروز بیماری کاهش یافته است. واکسن در پنج نوبت (۲، ۴، ۶ و ۱۵ ماهگی و ۴ تا ۶ سالگی) تزریق می‌شود، اما ایمنی دائمی نیست و باید هر ۱۰ سال یک‌بار واکسن تقویتی تزریق شود.
آمار جهانی و ملی
بر اساس گزارش سازمان جهانی بهداشت، سالانه حدود ۵۰ میلیون نفر به سیاه‌سرفه مبتلا می‌شوند که ۲۰۰ هزار نفر از آن‌ها جان می‌بازند.
در ایران سال ۱۴۰۲ بیش از ۱۱۰۰ مورد ابتلاء و ۵۰ تا ۱۰۰ مورد فوت گزارش شد که اغلب مربوط به اتباع غیرایرانی و کودکانی بدون واکسیناسیون بودند.
هشدار ویژه برای نوزادان
فارسیانی هشدار داد: کودکان زیر یک سال حتی با دریافت دو نوبت واکسن، ایمنی کامل ندارند و باید از تماس آن‌ها با افراد دارای سرفه شدید جلوگیری شود.
وی آزیترومایسین و اریترومایسین را مؤثرترین داروها برای کنترل بیماری دانست و گفت: ایزوله‌سازی بیمار، رعایت بهداشت فردی و تشخیص زودهنگام، در جلوگیری از شیوع بسیار مهم است.
او در پایان خاطرنشان کرد: «پیشگیری مؤثر از سیاه‌سرفه نیازمند واکسیناسیون به‌موقع، رعایت بهداشت، تشخیص سریع و درمان مناسب است.»
سوالات متداول:
۱. سیاه‌سرفه چیست و عامل آن کدام باکتری است؟
بیماری باکتریایی دستگاه تنفسی ناشی از بوردتلا پرتوسیس که با سرفه‌های شدید و طولانی همراه است.
۲. مراحل بیماری چند بخش دارد؟
سه مرحله: نزله‌ای (شبیه سرماخوردگی)، حمله‌ای (سرفه‌های شدید)، و نقاهت (کاهش علائم ولی خطر عفونت ثانویه).
۳. چگونه می‌توان از سیاه‌سرفه پیشگیری کرد؟
با واکسیناسیون کامل و به‌موقع، رعایت بهداشت فردی و پرهیز از تماس با بیماران مبتلا.
۴. واکسن سیاه‌سرفه چند نوبت تزریق می‌شود؟
پنج نوبت در دوران کودکی و یک نوبت تقویتی هر ۱۰ سال یک‌بار.
۵. سیاه‌سرفه در چه سنی خطرناک‌تر است؟
برای کودکان زیر یک سال، حتی اگر واکسن دریافت کرده باشند، خطر جدی دارد.
