با افزایش توجه جهانی به دنباله‌دار میان‌ستاره‌ای ATLAS 3، برخی کاربران شیعی در شبکه‌های اجتماعی، این پدیده را با روایت «نجم مذنّب» در بحارالانوار مرتبط دانسته‌اند. کارشناسان نجوم و مراجع فقهی تأکید دارند که چنین شباهت‌هایی گمانه‌زنانه است و این جرم آسمانی، پدیده‌ای طبیعی محسوب می‌شود.
دنباله‌دار ATLAS 3 چیست و چرا توجه‌ها را جلب کرده است؟
به گزارش آناژورنال دنباله‌دار میان‌ستاره‌ای ATLAS 3 (با کد 3I/ATLAS) در جولای ۲۰۲۵ کشف شد و اکنون در مسیر خود به سمت خورشید قرار دارد. این جرم آسمانی با درخشندگی متغیر و دنباله‌ای چشمگیر در آسمان شمالی قابل مشاهده است.
ناسا اعلام کرده است که ترکیب آن شامل نیکل، کربن و یخ CO₂ است و هیچ نشانه‌ای از منشاء غیرطبیعی ندارد.
آیا ATLAS 3 همان “نجم مذنّب” روایات بحارالانوار است؟
در جلد ۵۲ بحارالانوار، علامه مجلسی از امامان معصوم(ع) نقل می‌کند که “طلوع ستاره دنباله‌دار از مشرق” از علائم ظهور امام مهدی (عج) دانسته شده است.
با این حال، علمای حوزه (از جمله مراجع تقلید معاصر) تأکید دارند که این علائم غیرحتمی و تفسیری هستند و نباید هر پدیده نجومی را به روایات تطبیق داد.
نکات روایی کلیدی:
- امام صادق(ع): “ستاره‌ای دنباله‌دار از مشرق طلوع می‌کند و مردم را به توبه فرا می‌خواند.”
- امام باقر(ع): “پیش از قیام مهدی، ستاره‌ای مذنّب در آسمان شمال پدید می‌آید.”
شباهت‌های ظاهری میان ATLAS 3 و روایات چگونه تبیین می‌شود؟
کاربران شبکه‌های اجتماعی به چند شباهت اشاره کرده‌اند:
- طلوع از مشرق آسمان
- درخشندگی غیرمعمول و واکنش عمومی
- عبور از محدوده صورت فلکی جدی (Capricornus)
اما کارشناسان تأکید می‌کنند این تطبیق‌ها تصادفی و تفسیری است. پدیده‌های مشابهی مانند دنباله‌دار Hale–Bopp نیز در دهه ۱۹۹۰ با چنین برداشت‌هایی همراه بوده‌اند.
واکنش علما و جامعه علمی به این مقایسه چیست؟
وبگاه‌های رسمی حوزه علمیه و مراکز فقهی مانند ویکی فقه و حوزه‌نت، چنین تطبیق‌هایی را فاقد مبنای علمی دانسته‌اند.
کارشناسان نجوم نیز تصریح می‌کنند که ATLAS 3، دنباله‌داری طبیعی با مدار بین‌ستاره‌ای است و هیچ نشانه‌ای از “ناهنجاری” یا منشاء ناشناخته در داده‌های رصدی مشاهده نشده است.
بین ایمان و علم چه مرزی وجود دارد؟
پدیده‌هایی مانند ATLAS 3 یادآور پیوند دیرینه میان آسمان، باور و انتظار هستند. اما متخصصان هشدار می‌دهند که تطبیق مستقیم روایات با داده‌های علمی بدون شواهد مستند، می‌تواند به تحریف معنای نشانه‌ها منجر شود.
علم نجوم می‌گوید ATLAS 3 صرفاً یک میهمان گذرای آسمان است؛ ایمان اما می‌گوید هر نشانه، فرصتی برای بیداری و تأمل در جهان است.
پرسش‌های متداول:
۱. آیا علمای شیعه دنباله‌دار ATLAS 3 را نشانه ظهور می‌دانند؟
خیر؛ تاکنون هیچ مرجع رسمی چنین نظری نداده و بیشتر علما تأکید کرده‌اند که نشانه‌های ظهور قطعیت‌پذیر نیستند.
۲. آیا در گذشته هم دنباله‌دارها با نشانه‌های آخرالزمانی مرتبط دانسته شده‌اند؟
بله، در سال ۱۹۹۷ نیز دنباله‌دار Hale–Bopp با شایعات مشابهی همراه بود.
۳. آیا ATLAS 3 خطر فیزیکی برای زمین دارد؟
خیر، ناسا اعلام کرده که مسیر این دنباله‌دار با زمین تداخلی ندارد.
۴. چگونه می‌توان این دنباله‌دار را مشاهده کرد؟
با نرم‌افزارهای نجومی مانند Stellarium یا تلسکوپ‌های خانگی در آسمان نیمکره شمالی (تا دسامبر ۲۰۲۵) قابل رصد است.
۵. آیا می‌توان گفت ظهور نزدیک است؟
از نظر فقهی و علمی، تعیین زمان ظهور ممکن نیست و هرگونه پیش‌بینی قطعی رد می‌شود.
