ماه، یکی از عجیب‌ترین اجرام آسمانی در منظومه شمسی است که ویژگی‌های منحصر به فردی دارد.
برخلاف سیاراتی همچون عطارد و زهره که فاقد ماه هستند، یا مریخ که دو قمر کوچک دارد، زمین تنها سیاره سنگی است که ماهی قابل توجه و بزرگ دارد.
اما چطور زمین به چنین ماهی دست یافت؟ نظریه‌ای که به‌طور گسترده برای توضیح این موضوع پذیرفته شده، نظریه برخورد بزرگ نام دارد.
با آناژورنال همراه باشید.
نظریه برخورد بزرگ
حدود ۴.۵ میلیارد سال پیش، زمانی که زمین در حال شکل‌گیری بود، سیاره‌ای به نام تئیا، که حدود سه برابر اندازه مریخ بود، با زمین برخورد کرد.
این برخورد شدید با سرعت حدود ۳۲,۰۰۰ کیلومتر در ساعت باعث وقوع یک فاجعه بزرگ شد.
در پی این برخورد، هسته تئیا به عمق زمین فرو رفت و پوسته‌های هر دو سیاره مخلوط شدند.
این امر باعث افزایش جرم زمین و پراکندگی پوسته‌های هر دو سیاره به فضا شد.
بخشی از این مواد در فضا پراکنده شده و بلافاصله به صورت گوی‌های گرد در مدار زمین جمع شدند و در نهایت به شکل ماه در آمدند.
ویژگی های عجیب ماه چیه؟
ماه نسبت به زمین بسیار بزرگ است.
به‌طوری‌که جرم ماه حدود ۱.۲ درصد جرم زمین است، که در مقایسه با سایر ماه‌ها در منظومه شمسی بسیار زیاد است.
این ویژگی‌های خاص باعث شده که ماه یک جزء جدایی‌ناپذیر از زمین به شمار آید.
همچنین، ماه و زمین ایزوتوپ‌های مشابهی دارند، که نشان می‌دهد آن‌ها از یک منبع مشترک شکل گرفته‌اند.
از سوی دیگر، مواد موجود در ماه مانند پتاسیم، عناصر خاکی نادر و فسفر (KREEP) نشان می‌دهند که ماه زمانی ذوب شده و این ترکیب‌ها نیاز به دماهای بالا برای به‌وجود آمدن دارند.
انرژی عظیم برخورد با زمین چی بود؟
برخورد تئیا با زمین به‌اندازه‌ای شدید بود که باعث بخار شدن مواد سطحی هر دو سیاره شد.
برخی مدل‌ها حتی نشان می‌دهند که یک ماه دوم کوچک‌تر در مدار تشکیل شده و پس از مدتی به ماه اصلی نزدیک شده و با آن ترکیب شده است.
این امر می‌تواند توضیح دهد که چرا طرف دورتر ماه نسبت به طرف نزدیک‌تر آن برآمدگی‌هایی دارد.
نظریه‌ای دیگر نیز وجود دارد که در آن زمین به شدت در حال چرخش بود و برخورد با تئیا انرژی زیادی برای بخار کردن هر دو سیاره ایجاد کرد، به‌طوری که یک حلقه پلاسما به نام ساینسیتیا به وجود آمد.
این حلقه در نهایت به شکل‌گیری ماه منجر شد.
هرچند این نظریه تا حد زیادی معتبر است، اما برخی چالش‌ها نیز وجود دارد.
برای مثال، اگر انرژی برخورد به‌اندازه‌ای زیاد بود که ماه را ذوب کند، باید سطح زمین نیز دچار دریاچه‌های گدازه‌ای عظیم می‌شد.
اما هیچ‌گونه شواهدی از چنین پدیده‌ای در تاریخ زمین وجود ندارد.
همچنین، ماه دارای برخی عناصر فرار مانند آب است، اما یک برخورد بزرگ با چنین انرژی زیادی باید این عناصر را بخار می‌کرد.
با وجود چالش‌ها، نظریه برخورد بزرگ معتبرترین توضیح برای شکل‌گیری ماه است.
این نظریه توانسته است بیشتر ویژگی‌های عجیب و غریب ماه را توضیح دهد و به همین دلیل همچنان به‌عنوان بهترین فرضیه برای شکل‌گیری ماه پذیرفته می‌شود.
البته، همچنان نمی‌توان آن را قطعی اثبات کرد، اما تا زمانی که شواهد جدیدی به‌دست نیاید، این نظریه به‌عنوان یک توضیح علمی قوی باقی خواهد ماند.
سوالات متداول:
ماه از چه زمانی در مدار زمین قرار گرفت؟
ماه حدود ۴.۵ میلیارد سال پیش پس از برخورد یک سیاره پروتوپلان به نام تئیا با زمین شکل گرفت.
ماه چقدر از زمین فاصله دارد؟
میانگین فاصله ماه از زمین حدود ۳۸۴,۴۰۰ کیلومتر است.
آیا ماه در حال دور شدن از زمین است؟
بله، ماه هر سال حدود ۳.۸ سانتیمتر از زمین فاصله می‌گیرد.
چرا سطح دور از دید ماه برآمده‌تر است؟
این ویژگی می‌تواند ناشی از برخوردهایی باشد که در ابتدا باعث ایجاد یک ماه کوچک‌تر در مدار شد که بعدها با ماه اصلی ترکیب گردید.
