به گزارش رسانه تحلیلی خبری آناژورنال، در بحبوحه جنگ قدرت در واشنگتن، خبر جدایی ایلان ماسک از دونالد ترامپ موجی از تحلیل‌ها و گمانه‌زنی‌ها را به‌همراه داشته است.
اما آیا این شکاف واقعاً عمق دارد یا صرفاً یک مانور سیاسی دیگر است؟
جدیدترین اخبار در آناژورنال دنبال کنید.
یان-ورنر مولر، استاد علوم سیاسی، معتقد است که نباید این اختلاف را به‌عنوان تغییری ریشه‌ای در نظم ترامپی تعبیر کرد.
به گفته او، بسیاری از مهره‌های ماسک همچنان در دولت فعال‌اند و سیاست‌های افراطی همچون کاهش بی‌محابای بودجه، حمله به فقرا، و تخریب توان اجرایی نهادهای عمومی ادامه دارد – شاید با چهره‌ای آرام‌تر اما همان‌قدر تند.
برخلاف برداشت سطحی، «ماسک‌گرایی» فقط حضور فیزیکی ماسک در ساختار حکمرانی نیست؛ بلکه تفکری است که هم‌اکنون در بدنۀ قدرت ترامپ نفوذ کرده و با ابزارهای جدیدی – گاه غیرقانونی – پیاده می‌شود.
راسل ووگت، چهره کلیدی دولت، با استفاده از خلأهای قانونی تلاش دارد آرمان‌های ماسک را با کمترین سروصدا اجرایی کند.
در این میان، رابطه ترامپ و ماسک همچنان روی مرز شکننده‌ای از نیازهای متقابل و تهدیدهای پنهان ایستاده است.
دولت آمریکا به فناوری‌های استارلینک و اسپیس‌اکس وابسته است؛ از سوی دیگر، ترامپ می‌داند که هر زمان بخواهد، می‌تواند با قانون‌گذاری، اهرم‌های قدرت ماسک را مهار کند.
مهم‌تر از همه، احتمالاً این دو چیزهایی درباره هم می‌دانند که نباید فاش شود.
مولر با اشاره به مدل «دولت مافیایی» می‌گوید: در چنین سیستمی، وفاداری کامل شرط بقاست. شما ممکن است اعلام خروج کنید، اما مثل «هتل کالیفرنیا» هرگز واقعاً نمی‌روید.
سابقه تاریخی نیز همین را می‌گوید: اولیگارش‌هایی که قصد استقلال از قدرت مرکزی داشتند – چه در روسیه پوتین، چه در مجارستان اوربان – نهایتاً شکست خورده‌اند.
افشاگری‌ها هم اگر بدون زیرساخت حقوقی و پشتوانه سیاسی باشد، به جایی نمی‌رسد. گواه آن اولیگارش مجاری است که امروز به‌جای نبرد رسانه‌ای، در غرب کشورش مشغول کشاورزی است!
برای پاسخ به این چالش‌ها، مولر خواستار تحقیقاتی دقیق و بی‌طرفانه در مورد ساختار و عملکرد امپراتوری دیجیتالی ماسک است.
از جمله اینکه چه کسانی کنترل Doge را دارند؟ چرا دسترسی کامل به داده‌های عمومی به فردی واگذار شده که هیچ مسئولیت رسمی ندارد؟
شاید نتوان تمام خرابی‌های به‌جامانده از اتحاد ماسک و ترامپ را ترمیم کرد.
اما می‌توان یکی از بزرگ‌ترین افسانه‌های سیاسی دهه اخیر را شکست: اینکه اگر یک «نابغه بیزینس» دولت را در دست بگیرد، همه چیز به‌خوبی پیش خواهد رفت. تجربه نشان داد که واقعیت، پیچیده‌تر و دردناک‌تر از شعارهاست.
سوالات متداول
چرا ایلان ماسک از ترامپ فاصله گرفته؟
گزارش‌ها می‌گن به‌دلیل اختلافات سیاسی و تاکتیکی، ماسک ترجیح داده رابطه علنی‌اش با ترامپ رو کمرنگ کنه. البته دلایل دقیق هنوز شفاف نشده.
آیا جدایی ماسک از ترامپ واقعیه یا فقط یه بازی سیاسیه؟
خیلیا معتقدن این جدایی یه مانور سیاسی حساب‌شده‌ست و هنوز بینشون وابستگی‌های پنهان وجود داره.
ماسک چقدر تو دولت ترامپ نفوذ داشته؟
خیلی زیاد! حتی الانم آدمای نزدیک به ماسک مثل راسل ووگت دارن سیاست‌های مدنظرشو پیش می‌برن، حتی بدون حضور مستقیم خودش.
آیا جدایی ماسک از ترامپ به معنی تغییر سیاست‌هاست؟
نه لزوماً. سیاست‌های افراطی مثل کاهش بودجه و تضعیف نهادهای دولتی ادامه داره؛ فقط با چهره‌ای نرم‌تر.
آیا دولت آمریکا به فناوری‌های ماسک وابسته‌ست؟
بله، پروژه‌هایی مثل استارلینک و اسپیس‌اکس برای ارتش و زیرساخت‌های ایالات متحده خیلی حیاتی‌ان.
آیا ترامپ می‌تونه جلوی قدرت ماسک رو بگیره؟
در تئوری بله. از طریق قانون‌گذاری و فشار نهادهای نظارتی، ولی این کار هزینه سیاسی بالایی داره.
ایلان ماسک واقعاً از سیاست کنار رفته؟
نه کاملاً. حتی اگه علنی وارد سیاست نشه، از طریق پلتفرم‌ها و نفوذ اقتصادی‌اش نقش فعالی تو تصمیم‌گیری‌ها داره.
رابطه ترامپ و ماسک الان تو چه حالیه؟
رابطه‌شون یه جور تعادل شکننده‌ست؛ از یه طرف به هم نیاز دارن، از طرف دیگه ممکنه تهدیدی برای هم باشن.
چرا مولر می‌گه سیستم آمریکا شبیه دولت‌های مافیایی شده؟
چون به نظرش، وفاداری شخصی به قدرت از ساختار قانونی مهم‌تر شده و بازی قدرت‌ها پشت پرده انجام می‌شه.
منظور از “هتل کالیفرنیا” در سیاست چیه؟
یه استعاره‌ست برای اینکه از سیستم‌های قدرت مثل دولت ترامپ نمی‌تونی واقعاً جدا بشی، حتی اگه ادعا کنی خارج شدی.
چرا باید درباره امپراتوری دیجیتالی ماسک تحقیق بشه؟
چون تمرکز بیش از حد داده، فناوری و رسانه تو دست یه فرد می‌تونه دموکراسی رو تهدید کنه، بدون اینکه شفافیت یا پاسخ‌گویی داشته باشه.
آیا ماسک یه خطر برای دموکراسیه؟
بعضی کارشناسا می‌گن بله، چون بدون داشتن سمت رسمی، نفوذ عمیق و بدون نظارتی روی سیاست، اطلاعات و افکار عمومی داره.
چه شباهتی بین ماسک و اولیگارش‌های روسیه یا مجارستان هست؟
اینکه هر دو سعی دارن مستقل از دولت‌های مرکزی باشن، ولی آخرش قدرت سیاسی مسیرشون رو محدود می‌کنه یا از دور خارجشون می‌کنه.
آیا تجربه ماسک نشون داد که بیزینس‌من‌ها نباید سیاست رو اداره کنن؟
خیلیا معتقدن بله. چون پیچیدگی‌های حکمرانی خیلی بیشتر از مدل‌های بیزینسیه و موفقیت اقتصادی الزاماً به مدیریت درست سیاسی منجر نمی‌شه.
