به گزارش رسانه تحلیلی خبری آناژورنال، در حالی که فشارهای داخلی، اقتصادی و منطقه‌ای بر جمهوری اسلامی ایران به اوج رسیده است، صحبت از احتمال مذاکرات تازه میان تهران و واشنگتن دوباره بر سر زبان‌ها افتاده است.
دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا، به‌تازگی از آمادگی کشورش برای گفت‌وگوی مستقیم با ایران درباره برنامه هسته‌ای خبر داده است، هرچند تأکید کرده که در صورت شکست دیپلماسی، اقدام نظامی همچنان یکی از گزینه‌ها خواهد بود.
جدیدترین اخبار در آناژورنال دنبال کنید.
این اظهارات در حالی مطرح می‌شود که رهبر جمهوری اسلامی، آیت‌الله خامنه‌ای، همواره مذاکره مستقیم با آمریکا را رد کرده است.
از دید او، آمریکا دشمنی تاریخی با ایران دارد و تعامل مستقیم با واشنگتن، به ویژه پس از خروج یک‌جانبه آمریکا از توافق هسته‌ای (برجام) در سال ۲۰۱۸، خیانتی به اصول انقلاب اسلامی تلقی می‌شود.
با این حال، نشانه‌هایی از تغییر در فضای سیاسی ایران دیده می‌شود. وزیر خارجه جمهوری اسلامی از مذاکرات غیرمستقیم در عمان سخن گفته و ابراز امیدواری کرده که در صورت نشان دادن حسن نیت از سوی واشنگتن، رسیدن به توافق ممکن است.
تحلیلگران بین‌المللی معتقدند که هر دو طرف به نوعی خواهان رسیدن به توافق هستند؛ ایران برای کاهش تحریم‌ها و تنفس اقتصادی، و آمریکا برای جلوگیری از پیشرفت برنامه هسته‌ای تهران.
دکتر انیسه بصیری تبریزی، کارشناس روابط بین‌الملل، معتقد است موفقیت مذاکرات به نوع تضمین‌هایی که به ایران داده می‌شود بستگی دارد.
ایران خواهان حفظ ساختار برنامه هسته‌ای خود است و هرگونه توافقی که به برچیدن کامل آن منجر شود را مردود می‌داند.
از سوی دیگر، بی‌اعتمادی عمیق بین دو طرف، مسیر هرگونه توافقی را دشوار کرده است.
خاطره خروج یک‌طرفه آمریکا از برجام، و همچنین ترور قاسم سلیمانی، فرمانده نیروی قدس، همچنان در ذهن تصمیم‌گیران جمهوری اسلامی تازه است.
در این میان، فشارهای اقتصادی، تضعیف نفوذ منطقه‌ای ایران، اعتراضات داخلی و احتمال افزایش تحریم‌ها باعث شده که تهران به توافق به‌عنوان یک گزینه استراتژیک نگاه کند، حتی اگر این توافق محدود و موقت باشد.
اما آیا این بازی پیچیده به نتیجه‌ای ملموس خواهد رسید یا تنها فصلی دیگر از یک کشمکش دیرینه خواهد بود؟ پاسخ این پرسش همچنان در ابهام است.
سوالات متداول
1. ایران واقعاً می‌خواد با آمریکا توافق کنه یا فقط وقت‌کشی می‌کنه؟
فعلاً به نظر می‌رسه ایران بیشتر دنبال امتیازگیریه تا توافق واقعی. خیلی از تحلیل‌گرا می‌گن این مذاکرات یه جور تاکتیک برای کاهش فشارهای داخلی و خارجی هست.
2. اگه ایران با آمریکا توافق کنه چی میشه؟
توافق می‌تونه باعث کاهش تحریم‌ها، باز شدن راه برای صادرات نفت، و حتی بهبود وضعیت اقتصادی بشه. البته بستگی داره مفاد توافق چیه و چقدر دو طرف بهش پایبند باشن.
3. آمریکا چرا الان می‌خواد با ایران مذاکره کنه؟
چون درگیر جنگ اوکراین و مسائل خاورمیانه‌ست و نمی‌خواد یه بحران جدید با ایران براش درست بشه. همین باعث شده دنبال راهی برای مدیریت تنش‌ها باشه.
4. توافق احتمالی ایران و آمریکا روی قیمت دلار تاثیر داره؟
قطعاً. حتی شایعه توافق هم می‌تونه قیمت دلار رو پایین بیاره. چون بازار نسبت به خبرهای سیاسی خیلی حساسه.
5. این مذاکرات جدید ادامه مذاکرات برجامه؟
نه دقیقاً. بهش می‌گن “توافق موقت” یا “توافق کمتر در برابر کمتر”، یعنی توافقی کوچکتر از برجام که فقط روی موضوعات محدودی تمرکز داره.
6. مردم ایران واقعاً از این توافق‌ها سود می‌برن؟
بستگی داره چقدر توافق اجرا بشه. اگه تحریم‌ها برداشته بشه و پول وارد کشور بشه، ممکنه فشار اقتصادی کم بشه. ولی تجربه نشون داده که همیشه نتیجه ملموسی برای مردم نداره.
7. چرا مذاکرات ایران و آمریکا این‌قدر پشت پرده انجام میشه؟
چون دو طرف نمی‌خوان هزینه سیاسی بدن یا حساسیت داخلی و خارجی ایجاد بشه. مذاکرات پشت پرده آزادی عمل بیشتری بهشون می‌ده.
8. کشورهای دیگه تو این مذاکرات چه نقشی دارن؟
عمان، قطر، چین و حتی اتحادیه اروپا بعضی وقتا نقش واسطه یا میانجی رو بازی می‌کنن، مخصوصاً وقتی آمریکا و ایران مستقیم با هم صحبت نمی‌کنن.
