به گزارش رسانه تحلیلی خبری آناژورنال با انتشار گزارش‌های رسمی و تحلیل‌های حقوقی، گمانه‌زنی‌ها درباره تغییرات مهم در قانون ارث در ایران افزایش یافته است. اما آیا واقعاً سهم‌الارث دختران و پسران در سال ۱۴۰۴ برابر شده؟ پاسخ، همچنان «خیر» است.
طبق بررسی‌های صورت‌گرفته، اگرچه مجلس شورای اسلامی در سال‌های گذشته طرح‌هایی را برای اصلاح مواد ۹۰۷، ۹۰۸ و ۹۴۹ قانون مدنی تصویب کرده، اما این طرح‌ها هنوز به تصویب نهایی شورای نگهبان نرسیده‌اند و به صورت قانون لازم‌الاجرا درنیامده‌اند.
جدیدترین اخبار ایران را در آناژورنال بخوانید.
فرزندان پسر همچنان دو برابر دختران ارث می‌برند
براساس ماده ۹۰۷ قانون مدنی، در صورتی که متوفی دارای چند فرزند پسر و دختر باشد، پسر دو برابر دختر ارث می‌برد.
این اصل، همچنان پابرجاست و در نسخه جدید قانون نیز اصلاح نشده است.
همچنین اگر تنها یک فرزند از متوفی باقی مانده باشد، تمام ترکه به او می‌رسد، صرف‌نظر از جنسیت.
آیا نوه‌ها (اولاد اولاد) هم دچار تبعیض در ارث هستند؟
بله. در مواردی که پدر یا مادر فرزند متوفی پیش از او فوت کرده باشد و نوه‌ها قائم مقام آن پدر یا مادر محسوب شوند، باز هم تبعیض ادامه دارد.
نوه‌های پسری دو برابر نوه‌های دختری از متوفی ارث می‌برند. اگرچه این قاعده کمتر مورد توجه عمومی قرار گرفته، اما در نظام فعلی حقوقی ایران جاری است.
تغییر در سهم‌الارث همسر در قانون جدید؛ افزایش یا کاهش؟
در طرح جدید مجلس، سهم همسر از ارث به میزان چهاردهم کل اموال منقول و غیرمنقول تعیین شده است؛ چه متوفی فرزند داشته باشد و چه نداشته باشد.
این یکسان‌سازی می‌تواند در نگاه اول عادلانه به‌نظر برسد، اما در واقع در برخی موارد منجر به کاهش سهم همسر نسبت به قانون قبلی می‌شود.
در گذشته اگر متوفی فرزندی نداشت، همسرش تا نصف ارث می‌برد.
در طرح جدید، این رقم به یک چهاردهم کاهش یافته که می‌تواند تبعات اجتماعی و اقتصادی قابل توجهی برای بازماندگان داشته باشد.
بسیاری از مخاطبان دیجیتال امروز، با سرمایه‌گذاری در رمزارزها، املاک، سهام و دارایی‌های دیجیتال، سؤال جدی درباره نحوه تقسیم آن‌ها بعد از مرگ دارند.
🔸 آیا می‌توان با وصیت‌نامه رسمی، دارایی‌ها را به طور مساوی بین دختران و پسران تقسیم کرد؟
🔸 آیا رمزارز هم مشمول قانون ارث می‌شود؟
پاسخ این است که تا یک‌سوم کل دارایی‌ها را می‌توان به صورت دلخواه و برابر وصیت کرد. باقیمانده مطابق قوانین ارث اسلامی تقسیم می‌شود.
تنها راه قانونی برای برابری ارث بین دختر و پسر چیست؟
با وجود همه تلاش‌ها، تنها راه عملی برای نزدیک کردن سهم‌الارث دختران و پسران، تنظیم وصیت‌نامه معتبر و رسمی است.
براساس قانون، هر فرد می‌تواند تا یک‌سوم اموال خود را طبق نظر شخصی‌اش وصیت کند.
اگر دیگر وراث، وصیت‌نامه‌ای بیش از یک‌سوم را «تنفیذ» کنند، امکان تقسیم برابر اموال تا حدود زیادی فراهم می‌شود.
تقسیم ارث در صورت نبود فرزند چگونه خواهد بود؟
در صورت نبود فرزند، طبق قانون جدید، ارث به شکل زیر تقسیم می‌شود:
- یک ششم به پدر
- یک ششم به مادر
- باقیمانده بین خواهران و برادران به طور مساوی تقسیم خواهد شد.
این تغییر، برخلاف قانون فعلی است که در آن سهم پدر و مادر بیشتر و سهم خواهران و برادران کمتر بود.
به نظر می‌رسد در این بخش، تمایل به عدالت و تساوی جنسیتی بین خواهر و برادران افزایش یافته است.
آینده قانون ارث؛ به سمت عدالت جنسیتی یا تعارض بیشتر می رود؟
در حالی که بسیاری از کشورهای اسلامی و حتی برخی فتاوای نوگرایانه در جهان اسلام، بازنگری در سهم‌الارث زنان را پذیرفته‌اند، در ایران این موضوع همچنان محل جدل فقهی و حقوقی است.
اما با گسترش سواد حقوقی، استقلال مالی زنان، سرمایه‌گذاری‌های خانوادگی مشترک و افزایش آگاهی عمومی، احتمال افزایش فشارهای اجتماعی برای بازنگری مجدد در قوانین ارث بسیار بالاست.
قانون ارث در ایران در سال ۱۴۰۴ هنوز به برابری ارث دختر و پسر نرسیده، اما تغییراتی در سهم همسر، نوه‌ها و برادران و خواهران ایجاد شده است.
تنها راهکار موجود برای افراد دغدغه‌مند به عدالت جنسیتی، تنظیم وصیت‌نامه رسمی است. برای مخاطبان آگاه، این موضوع نه‌فقط یک مسئله حقوقی، بلکه یک تصمیم مالی و خانوادگی است.
سوالات متداول:
آیا در سال ۱۴۰۴ دختر و پسر به یک اندازه ارث می‌برند؟
خیر، همچنان طبق قانون مدنی، پسر دو برابر دختر ارث می‌برد.
آیا می‌توان در وصیت‌نامه، ارث دختر و پسر را مساوی تعیین کرد؟
بله، تا سقف یک‌سوم از اموال را می‌توان به دلخواه و به‌صورت برابر بین فرزندان تقسیم کرد.
آیا رمزارزها نیز در ارث محسوب می‌شوند؟
بله، دارایی‌های دیجیتال نیز مانند سایر اموال مشمول ارث هستند و بهتر است در وصیت‌نامه ذکر شوند.
آیا سهم همسر در قانون جدید افزایش یافته است؟
در برخی موارد، بله. اما در صورت نداشتن فرزند، نسبت به قانون قبلی سهم همسر کاهش یافته است.
