تمرکز تسهیلات بانکی بر سرمایه در گردش؛ تصویر اعتبارات در سال ۱۴۰۴

داده‌های تازه بانک مرکزی نشان می‌دهد توزیع تسهیلات بانکی در ماه‌های اخیر متوازن نبوده و بخش عمده منابع مالی شبکه بانکی در چند سرفصل محدود، به‌ویژه تأمین سرمایه در گردش، متمرکز شده است؛ الگویی که بیش از آن‌که توسعه‌محور باشد، بازتاب‌دهنده فشارهای کوتاه‌مدت اقتصاد ایران است.

تمرکز تسهیلات بانکی بر سرمایه در گردش؛ تصویر اعتبارات در سال ۱۴۰۴

به گزارش آناژورنال، حجم تسهیلات بانکی در هشت‌ماهه ۱۴۰۴ چقدر بوده است؟

بر اساس تازه‌ترین گزارش بانک مرکزی از عملکرد تسهیلات‌دهی شبکه بانکی در هشت‌ماهه ابتدایی سال ۱۴۰۴، مجموع تسهیلات پرداختی بانک‌ها به ۶ هزار و ۲۹۸ همت رسیده است. این رقم در مقایسه با دوره مشابه سال گذشته ۱ هزار و ۸۸۶ همت افزایش نشان می‌دهد و حاکی از رشد ۴۲.۸ درصدی تسهیلات‌دهی است.

از کل منابع پرداخت‌شده، حدود ۱ هزار و ۵۵۱ همت معادل ۲۴.۶ درصد به مصرف‌کنندگان نهایی اختصاص یافته که با احتساب کارت‌های اعتباری، سهم خانوارها به ۲۵.۴ درصد افزایش می‌یابد و مابقی منابع به صاحبان کسب‌وکار و بخش‌های اقتصادی تعلق گرفته است.

اعطای تسهیلات چرا همچنان نامتوازن است؟

بررسی ترکیب تسهیلات پرداختی نشان می‌دهد توزیع اعتبارات شبکه بانکی مانند دوره‌های پیشین همچنان نامتوازن بوده است. در این میان، تأمین سرمایه در گردش با سهمی معادل ۳ هزار و ۹۲۴ همت ستون فقرات تسهیلات‌دهی بانک‌ها را تشکیل داده و بیش از ۸۲ درصد از کل تسهیلات پرداختی به صاحبان کسب‌وکار را به خود اختصاص داده است.

در بخش خانوار نیز، تسهیلات خرید کالای شخصی سهم بالایی دارد؛ به‌طوری که بیش از ۴۱ درصد از کل تسهیلات پرداختی به خانوارها صرف این سرفصل شده است. در مقابل، سهم تسهیلات توسعه‌ای همچنان محدود باقی مانده و نشان می‌دهد جهت‌گیری شبکه بانکی بیشتر معطوف به پاسخ به نیازهای جاری اقتصاد است تا ایجاد ظرفیت‌های جدید تولیدی.

کدام بخش‌های اقتصادی بیشترین تسهیلات را دریافت کرده‌اند؟

در سطح بخشی، تمرکز معناداری بر صنعت و معدن مشاهده می‌شود. نزدیک به ۴۵ درصد از کل تسهیلات سرمایه در گردش اقتصاد به این بخش اختصاص یافته و حدود ۸۹ درصد از کل تسهیلات پرداختی به صنعت و معدن در قالب سرمایه در گردش بوده است. این الگو بیانگر اولویت‌دهی بانک‌ها به جلوگیری از وقفه در تولید و مدیریت فشارهای عملیاتی بنگاه‌های صنعتی در سال ۱۴۰۴ است.

آمار و ارقام چه تصویری از آینده می‌دهند؟

نسبت‌های به‌روزشده توزیع تسهیلات تا پایان آبان ۱۴۰۴ نشان می‌دهد الگوی اعتباری شبکه بانکی همچنان بیش از آن‌که توسعه‌محور باشد، بازتاب‌دهنده اقتصادی در وضعیت مدیریت بقا است. در این دوره، نسبت تسهیلات توسعه به سرمایه در گردش حدود ۴.۵ درصد و نسبت ایجاد به سرمایه در گردش حدود ۱۹.۲ درصد گزارش شده است.

در مجموع، ایجاد و توسعه روی‌هم‌رفته حدود ۲۳.۷ درصد از حجم تسهیلات سرمایه در گردش را تشکیل داده‌اند؛ نسبتی که اگرچه نسبت به دوره‌های قبل اندکی بهبود یافته، اما همچنان نشان می‌دهد اولویت اصلی نظام بانکی حفظ جریان فعالیت‌های موجود است.

تمرکز تسهیلات در ماه‌های پایانی سال چه پیامی دارد؟

بررسی زمان‌بندی پرداخت‌ها نشان می‌دهد ۹۲.۷ درصد کل تسهیلات در چند سرفصل پرمصرف متمرکز شده و ماه آبان به‌تنهایی بیش از ۱۳ درصد کل تسهیلات هشت‌ماهه سال را به خود اختصاص داده است. این تمرکز بالا حاکی از تشدید فشار تقاضای اعتباری در ماه‌های پایانی سال و اتکای بیشتر بنگاه‌ها و خانوارها به منابع بانکی برای تأمین نقدینگی است.

در مجموع، تصویر تسهیلات‌دهی شبکه بانکی در سال ۱۴۰۴ نشان می‌دهد اگرچه حجم اعتبارات رشد قابل‌توجهی داشته، اما نقش غالب بانک‌ها همچنان معطوف به مدیریت فشارهای کوتاه‌مدت اقتصاد است؛ مسیری که در صورت تداوم، می‌تواند کیفیت رشد اعتباری را محدود کرده و ضرورت تقویت مسیرهای مکمل تأمین مالی، به‌ویژه بازار سرمایه، را بیش از پیش برجسته کند.

پرسش‌های متداول:

۱. بیشترین تسهیلات بانکی در سال ۱۴۰۴ به کدام بخش اختصاص یافته است؟
بیشترین سهم تسهیلات به تأمین سرمایه در گردش اختصاص داشته که عمدتاً در بخش صنعت و معدن متمرکز بوده است.

۲. سهم خانوار از تسهیلات بانکی چقدر بوده است؟
حدود ۲۴.۶ درصد از کل تسهیلات به خانوارها اختصاص یافته که با احتساب کارت‌های اعتباری به ۲۵.۴ درصد می‌رسد.

۳. چرا تسهیلات توسعه‌ای سهم کمی دارد؟
زیرا اولویت شبکه بانکی در شرایط فعلی، تأمین نیازهای جاری بنگاه‌ها و مدیریت فشارهای کوتاه‌مدت اقتصادی است.

۴. تمرکز تسهیلات در ماه آبان چه اهمیتی دارد؟
این موضوع نشان‌دهنده تشدید فشار تقاضای اعتباری در ماه‌های پایانی سال و افزایش نیاز بنگاه‌ها و خانوارها به نقدینگی است.

۵. پیامد تداوم این الگوی تسهیلات‌دهی چیست؟
در صورت تداوم، کیفیت رشد اعتباری محدود می‌شود و ضرورت بازتعریف نقش بانک‌ها و تقویت بازار سرمایه برای تأمین مالی توسعه‌ای افزایش می‌یابد.

فاطمه زاده‌محمد، روزنامه‌نگار و تحلیلگر فرهنگی با بیش از ۸ سال تجربه در پوشش اخبار سینمای ایران و رویدادهای فرهنگی است. او با تمرکز بر تحلیل فیلم‌ها و جشنواره‌های سینمایی، مقالات عمیقی ارائه می‌دهد که ترکیبی از دیدگاه‌های فرهنگی و نقدهای حرفه‌ای است.