به گزارش رسانه تحلیلی خبری آناژورنال با انتشار مدل‌های هوش مصنوعی Gemma 3 از سوی گوگل، بحث‌هایی درباره محدودیت‌های مجوزی این مدل‌ها شکل گرفته است.
برخی توسعه‌دهندگان معتقدند که این مدل‌ها، برخلاف ادعای «باز» بودن، دارای محدودیت‌های قانونی برای استفاده تجاری هستند.
علاوه بر گوگل، متا نیز در مجوز مدل‌های Llama 3 محدودیت‌هایی اعمال کرده که استفاده از خروجی مدل برای بهبود سایر مدل‌ها را منع می‌کند و شرکت‌های دارای بیش از 700 میلیون کاربر را ملزم به دریافت مجوز ویژه کرده است.
متخصصان و توسعه‌دهندگان نگران هستند که شرکت‌هایی مانند گوگل و متا ممکن است در آینده شرایط استفاده از مدل‌ها را تغییر دهند و از بندهای حقوقی برای محدود کردن استفاده از آن‌ها بهره ببرند.
نیک ویدال، مدیر انجمن در Open Source Initiative، می‌گوید:
«استفاده از مجوزهای سفارشی و محدودکننده برای مدل‌هایی که به‌عنوان «باز» معرفی می‌شوند، یک چالش حقوقی برای کسب‌وکارها ایجاد کرده است. این مدل‌ها به ظاهر باز هستند، اما در واقعیت، محدودیت‌هایی دارند که باعث عدم اطمینان در پذیرش آن‌ها می‌شود.»
فلوریان برند، پژوهشگر مرکز تحقیقات هوش مصنوعی آلمان، معتقد است که مدل‌هایی مانند Gemma و Llama به دلیل محدودیت‌های مجوزی، نمی‌توانند به معنای واقعی «متن‌باز» نامیده شوند.
او می‌گوید:
«شرکت‌های کوچک معمولاً مجوزهای استانداردی مانند Apache 2.0 را در لیست مجوزهای مجاز خود دارند. اما زمانی که یک مدل با مجوز سفارشی عرضه می‌شود، توسعه‌دهندگان باید هزینه و زمان زیادی را صرف بررسی ابعاد حقوقی آن کنند. در نتیجه، بسیاری از آن‌ها ترجیح می‌دهند سراغ مدل‌هایی بروند که تحت مجوزهای استاندارد منتشر شده‌اند.»
کارشناسان هشدار داده‌اند که این شرایط ممکن است منجر به ریسک‌های حقوقی برای شرکت‌هایی شود که از این مدل‌ها استفاده می‌کنند.
برخی از متخصصان، این محدودیت‌ها را تلاشی برای کنترل بازار از سوی شرکت‌های بزرگ می‌دانند و خواستار شفافیت بیشتر در مجوزهای هوش مصنوعی شده‌اند.
سوالات متداول:
1. چرا برخی مدل‌های «باز» مانند Gemma 3 و Llama 3 مجوزهای محدودکننده دارند؟
شرکت‌هایی مانند گوگل و متا، علی‌رغم تبلیغ مدل‌هایشان به‌عنوان «باز»، از مجوزهای اختصاصی استفاده می‌کنند که برخی کاربردهای تجاری را محدود می‌کند.
این کار به آن‌ها امکان می‌دهد کنترل بیشتری بر استفاده از مدل‌ها داشته باشند.
2. آیا مدل‌های Gemma و Llama واقعاً متن‌باز (Open Source) هستند؟
بسیاری از متخصصان، از جمله پژوهشگران هوش مصنوعی، معتقدند که این مدل‌ها به دلیل محدودیت‌های مجوزی‌شان نمی‌توانند به‌طور واقعی «متن‌باز» محسوب شوند.
3. چرا شرکت‌های کوچک نگران مجوزهای محدودکننده این مدل‌ها هستند؟
شرکت‌های کوچک معمولاً تیم حقوقی قوی ندارند و اگر از مدل‌هایی با مجوزهای پیچیده استفاده کنند، ممکن است در آینده با مشکلات قانونی یا تغییرات ناگهانی در شرایط مجوز روبه‌رو شوند که کسب‌وکارشان را تهدید کند.
4. چه محدودیت‌هایی در مجوز مدل‌های Llama و Gemma وجود دارد؟
- Llama 3: خروجی‌های مدل را نمی‌توان برای بهبود سایر مدل‌های غیر از Llama استفاده کرد و شرکت‌های با بیش از 700 میلیون کاربر ماهانه برای استفاده تجاری به مجوز خاص نیاز دارند.
- Gemma 3: گوگل این حق را برای خود محفوظ می‌دارد که استفاده از مدل را در صورت نقض سیاست‌های شرکت یا قوانین، محدود کند.
5. آیا مدل‌های دارای این مجوزها قبلاً به‌صورت قانونی اجرا شده‌اند؟
تا کنون، هیچ مورد قضایی جدی درباره این محدودیت‌ها مطرح نشده است، اما بسیاری از متخصصان نگرانند که در آینده، این شرکت‌ها از بندهای مجوزی برای اعمال محدودیت‌های بیشتر استفاده کنند.
6. آیا محدودیت‌های مجوز بر پژوهشگران هوش مصنوعی نیز تأثیر دارد؟
بله، پژوهشگران دانشگاهی و مستقل نیز برای استفاده از این مدل‌ها با چالش‌های حقوقی مواجه هستند، زیرا مجوزهای سفارشی ممکن است مانع استفاده، اصلاح یا انتشار نتایج تحقیقاتشان شود.
