به گزارش رسانه تحلیلی خبری آناژورنال فیلم “اجاره‌نشین‌ها” به کارگردانی داریوش مهرجویی در اوایل دهه 1360، در شرایط ملتهب جامعه ایران ساخته شد و نقدهای فراوانی را به همراه داشت.
این فیلم، نخستین ساخته مهرجویی پس از چندین سال دوری از ایران، تحولی در عرصه کمدی سینمای ایران ایجاد کرد.
در حالی که در آن دوران سینمای ایران بیشتر به سمت فیلم‌های اجتماعی با پیام‌های سیاسی و نظامی تمایل داشت، “اجاره‌نشین‌ها” در یک رویکرد جدید با کمدی‌سازیِ خاص خود، به چالش‌های موجود در جامعه ایران پرداخت.
در اوایل دهه 60، فیلم‌های کمدی با احتیاط فراوان ساخته می‌شدند و بسیاری از کارگردانان از ترس واکنش‌های سیاسی، از وارد شدن به مسائل حاد اجتماعی اجتناب می‌کردند.
اما “اجاره‌نشین‌ها” برخلاف فیلم‌های مشابه، فضای اجتماعی و سیاسی کشور را به شکل کمیک و گاه با نوعی تلخی به تصویر کشید.
محسن مخملباف، کارگردان مشهور، فیلم را به شدت مورد انتقاد قرار داد و آن را هجو اسلام و انقلاب دانست.
داستان فیلم
فیلم “اجاره‌نشین‌ها” داستان گروهی از همسایگان را روایت می‌کند که در یک ساختمان قدیمی در حاشیه تهران زندگی می‌کنند.
این ساختمان نیازمند تعمیر اساسی است، اما افراد مختلفی که در آن زندگی می‌کنند، بر سر شرایط و روش تعمیرات با یکدیگر دچار اختلاف می‌شوند.
فیلم در نهایت با تصویر کردن طمع‌کاری، خودخواهی و ناتوانی در دستیابی به وفاق، جامعه‌ای را نشان می‌دهد که از حفظ و نگهداری خانه‌ای در حال فروپاشی عاجز است.
“اجاره‌نشین‌ها” به‌عنوان یک اثر کمدی، به شدت واکنش‌های متناقضی را از منتقدان به همراه داشت.
برخی آن را به‌عنوان یک اثر انتقادی و تحلیلی از وضعیت اجتماعی و سیاسی ایران بعد از انقلاب می‌دیدند، در حالی که دیگران آن را نوعی هجو و تمسخر انقلاب و ارزش‌های آن می‌دانستند.
مهرجویی با زیرکی خاص خود توانست فیلمی بسازد که از یک سو انتقادی بود و از سوی دیگر، فضایی فانتزی و شوخ‌طبعانه را خلق کرد.
یکی از ویژگی‌های مهم فیلم “اجاره‌نشین‌ها”، استفاده از کمدی اسلپ استیک است که در سینمای ایران کمتر دیده می‌شد.
این نوع کمدی، که در آن موقعیت‌های اغراق‌آمیز و صحنه‌های فیزیکی برای ایجاد شوخی به کار می‌رود، در “اجاره‌نشین‌ها” به خوبی پیاده‌سازی شده است.
با وجود انتقادات برخی منتقدان نسبت به طولانی بودن برخی صحنه‌ها، این فیلم به یکی از بهترین نمونه‌های کمدی اسلپ استیک ایرانی تبدیل شد.
فیلم “اجاره‌نشین‌ها” نه تنها یک اثر سینمایی است، بلکه به‌عنوان جمع‌بندی یک دوران تاریخی و اجتماعی از وضعیت طبقه متوسط ایران پس از انقلاب عمل می‌کند.
این فیلم تصویرگر تلاش‌های بی‌ثمر افراد برای حفظ وضع موجود و به نوعی نماد جامعه‌ای است که در شرایط بحرانی نمی‌تواند به وفاق ملی برسد.
داریوش مهرجویی در این فیلم، با استفاده از هنر کمدی و در عین حال تحلیل‌های اجتماعی، توانسته است اثری بسازد که همزمان تلخ و شوخ‌طبع، جدی و انتقادی باشد.
“اجاره‌نشین‌ها” هنوز هم یکی از مهم‌ترین آثار سینمای ایران به شمار می‌رود که بسیاری از ویژگی‌های سینمای اجتماعی و کمدی ایرانی را در خود گنجانده است.
سوالات متداول:
فیلم “اجاره‌نشین‌ها” به کارگردانی کیست؟
فیلم “اجاره‌نشین‌ها” به کارگردانی داریوش مهرجویی ساخته شده است و یکی از شناخته‌شده‌ترین آثار سینمای ایران است.
داستان فیلم “اجاره‌نشین‌ها” چیست؟
این فیلم داستان گروهی از همسایگان در یک ساختمان قدیمی در حاشیه تهران را روایت می‌کند که به دلیل اختلافات بر سر تعمیرات ساختمان، نمی‌توانند به توافق برسند و وضعیت ساختمان به خطر می‌افتد.
چه زمانی فیلم “اجاره‌نشین‌ها” اکران شد؟
فیلم “اجاره‌نشین‌ها” در سال 1986 (1365 هجری شمسی) اکران شد و توجه بسیاری از منتقدان و تماشاگران را جلب کرد.
آیا فیلم “اجاره‌نشین‌ها” با انتقادات شدید مواجه شد؟
بله، فیلم “اجاره‌نشین‌ها” با انتقادات و واکنش‌های متفاوتی از سوی منتقدان و افراد مختلف مواجه شد.
به‌ویژه محسن مخملباف، این فیلم را هجو انقلاب و اسلام دانست.
فیلم “اجاره‌نشین‌ها” چه سبکی از کمدی را ارائه می‌دهد؟
“اجاره‌نشین‌ها” به‌ویژه در استفاده از کمدی اسلپ استیک شناخته می‌شود.
در این نوع کمدی، از موقعیت‌های اغراق‌آمیز و صحنه‌های فیزیکی برای ایجاد شوخی استفاده می‌شود.
آیا فیلم “اجاره‌نشین‌ها” تنها یک کمدی ساده است؟
خیر. فیلم علاوه بر جنبه‌های کمدی، به مسائل اجتماعی و سیاسی جامعه ایران پس از انقلاب نیز پرداخته و نقدهای مختلفی از وضعیت طبقه متوسط و عدم وفاق ملی را مطرح می‌کند.
