به گزارش رسانه تحلیلی خبری آناژرونال آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در جدیدترین گزارش خود مدعی شده که ایران با لغو انتصاب برخی بازرسان باتجربه، توانایی آژانس برای اجرای موثر و کارآمد پادمان‌های هسته‌ای را تضعیف کرده است.
جدیدترین اخبار را در آناژورنال بخوانید.
اما نگاهی دقیق‌تر به آمارهای منتشر شده نشان می‌دهد که تا پایان سال ۲۰۲۴، آژانس ۲۷۴ بازرس برای ایران استخدام کرده که ۱۲۵ نفر از آن‌ها در دفتر راستی‌آزمایی مستقر هستند و بخش بزرگی از بازرسی‌ها و راستی‌آزمایی‌های پادمانی در بین ۳۵ کشوری که تحت موافقتنامه پادمان جامع فعالیت می‌کنند، بیش از ۷۰ درصد در ایران انجام شده است.
ایران بدون اجرای پروتکل الحاقی، تنها با اجرای موافقتنامه پادمان جامع همکاری می‌کند و در مقایسه با ۳۵ کشور دیگر، بیشترین تعداد بازدیدها و راستی‌آزمایی‌ها در خاک ایران صورت گرفته است.
همچنین بودجه اختصاص یافته به ایران در سال ۲۰۲۴ بیش از ۲۲ میلیون یورو از بودجه عادی ۳۹ میلیون یورویی آژانس بوده است، که نشان‌دهنده تمرکز شدید این نهاد بر ایران است.
از سوی دیگر، آژانس در گزارش خود ایران را متهم به عدم همکاری رضایت‌بخش کرده که این موضوع با واکنش تند مقامات ایران روبرو شده و آن را سیاسی‌کاری و فشار برخی کشورهای غربی می‌داند.
ایران تأکید دارد که همکاری‌هایش مطابق تعهدات پادمانی بوده و درخواست‌های فراتر از تعهدات برجامی نباید در قالب گزارش‌های پادمانی مطرح شود.
این اختلاف دیدگاه‌ها، نمایانگر پیچیدگی‌های سیاسی و فنی در همکاری‌های ایران و آژانس است که به ویژه پس از خروج یکجانبه آمریکا از برجام تشدید شده است.
در حالی که ایران همکاری‌های گسترده‌ای ارائه داده، اما آژانس تحت فشارهای سیاسی خواستار اقدامات فراتر از تعهدات رسمی ایران شده است.
سوالات متداول:
۱. چرا آژانس مدعی است توانایی راستی‌آزمایی ایران را ندارد؟
آژانس ادعا می‌کند لغو انتصاب برخی بازرسان توسط ایران، اجرای موثر پادمان‌ها را دشوار کرده، ولی آمارها نشان می‌دهد تعداد زیادی بازرس در ایران مستقر و فعالیت‌های گسترده‌ای انجام می‌شود.
۲. آیا ایران به تعهدات پادمانی خود عمل کرده است؟
بله، ایران اعلام کرده که همکاری‌های خود را طبق موافقتنامه پادمان جامع انجام داده و هیچ انحراف یا بی‌نظمی جدی در این همکاری‌ها گزارش نشده است.
۳. چه مقدار از بودجه و توان آژانس صرف ایران می‌شود؟
حدود ۷۰ درصد از بودجه، توان نیروی انسانی و بازرسی‌های آژانس بین ۳۵ کشور، صرف فعالیت‌های مرتبط با ایران شده است.
۴. ایران چرا پروتکل الحاقی را اجرا نمی‌کند؟
ایران پروتکل الحاقی را به صورت داوطلبانه متوقف کرده و فقط موافقتنامه پادمان جامع را اجرا می‌کند که یکی از حق‌های حاکمیتی کشور محسوب می‌شود.
۵. آیا فشارهای سیاسی بر عملکرد آژانس تاثیر گذاشته؟
برخی کارشناسان و مقامات ایران معتقدند که فشارهای سیاسی برخی کشورهای غربی باعث تمرکز غیرمتعارف آژانس بر ایران و افزایش خواسته‌های فراتر از تعهدات شده است.
۶. آژانس چه انتقاداتی به ایران دارد؟
آژانس از لغو انتصاب بازرسان و محدودیت‌هایی که ایران در دسترسی ایجاد کرده، انتقاد کرده و همکاری ایران را کمتر از رضایت‌بخش توصیف کرده است.
۷. همکاری ایران با آژانس در مقایسه با دیگر کشورها چگونه است؟
از ۳۵ کشور عضو موافقتنامه پادمان جامع، بیش از نصف بازرسی‌ها و روزهای بازرسی در ایران انجام می‌شود که نشان‌دهنده همکاری قابل توجه ایران است.
۸. آیا ایران از اقدامات آژانس ناراضی است؟
بله، ایران این نگرش آژانس را سیاسی‌کاری و عدم قدردانی از همکاری‌ها می‌داند و نسبت به تحریف واقعیت‌ها اعتراض دارد.
۹. آیا توافق برجام بر روند همکاری‌ها تاثیر دارد؟
بله، خروج یکجانبه آمریکا از برجام و تعهدات ناقص طرف‌های غربی، شرایط همکاری‌ها را پیچیده کرده و انتظارات فراتر از تعهدات پادمانی مطرح شده است.
۱۰. آینده همکاری ایران و آژانس چگونه خواهد بود؟
با وجود تنش‌ها و اختلاف نظرها، همچنان همکاری‌ها ادامه دارد، اما حل مشکلات نیازمند رویکردی عادلانه و فنی به دور از فشارهای سیاسی است.
