حج واجب یکی از بزرگ‌ترین عبادات در دین اسلام است که بر هر مسلمان مستطیع فقط یک بار در عمر واجب می‌شود.
این عبادت الهی مجموعه‌ای از اعمال دقیق و هماهنگ دارد که هرکدام از آن‌ها باید با نیت خاص و در زمان و مکان مشخصی انجام شود.
اگر شما هم قصد تشرف به خانه خدا را دارید یا صرفاً می‌خواهید اطلاعات کامل‌تری درباره این عبادت بدانید، این راهنمای ساده و جامع مخصوص شماست.
با آناژورنال همراه باشید.
✅ قبل از شروع حج: نیت و احرام
اولین مرحله حج، نیت حج تمتع و بستن احرام در میقات (مثل مسجد شجره برای اهل مدینه یا مسجد میقات برای اهل مکه) است.
احرام شامل سه چیز اصلی است:
- غسل احرام
- پوشیدن لباس مخصوص (دو تکه بدون دوخت برای آقایان، لباس ساده برای بانوان)
- گفتن نیت و تلبیه: «لبیک اللهم لبیک…»
در این مرحله، ورود به حالت احرام آغاز می‌شود و فرد باید از انجام برخی کارها مثل اصلاح مو، استفاده از عطر، دعوا، جدال، شکار و… خودداری کند.
✅ وقوف در عرفات (روز نهم ذی‌الحجه)
در روز عرفه، حاجی‌ها از ظهر تا غروب در صحرای عرفات می‌مانند. این یکی از مهم‌ترین ارکان حج است و بدون آن حج باطل می‌شود.
این وقوف با دعا، توبه، گریه و راز و نیاز همراه است و فضای بسیار روحانی دارد.
✅ وقوف در مشعرالحرام (شب دهم)
بعد از غروب روز نهم، حاجی‌ها به سمت مشعرالحرام حرکت می‌کنند و آنجا را تا صبح دهم ذی‌الحجه وقوف می‌کنند. دعا و ذکر در این شب بسیار پرفضیلت است.
✅ رمی جمرات، قربانی و تقصیر
در صبح روز دهم:
- رمی جمره عقبه (پرتاب ۷ سنگ‌ریزه به ستون شیطان بزرگ)
- قربانی کردن (گوسفند یا شتر)
- حلق یا تقصیر (تراشیدن کامل موها یا کوتاه‌کردن آن)
پس از انجام این سه عمل، حاجی از احرام خارج می‌شود و انجام برخی از محرمات بر او حلال می‌شود، به جز ارتباط زناشویی که با طواف نساء حلال می‌شود.
✅ طواف زیارت و سعی بین صفا و مروه
در روزهای بعدی (ترجیحاً همان روز دهم یا یازدهم)، حاجی باید به مکه بازگردد و:
- طواف زیارت (طواف حج) را به‌جا آورد (۷ دور دور خانه کعبه)
- نماز طواف را پشت مقام ابراهیم بخواند
- سپس سعی صفا و مروه (هفت بار رفت و برگشت بین دو کوه) را انجام دهد
این اعمال، روح حج را به کمال می‌رسانند و بدون آن‌ها حج ناقص می‌ماند.
✅ رمی ایام تشریق
در روزهای ۱۱، ۱۲ و ۱۳ ذی‌الحجه، حاجی باید هر روز سه جمره (کوچک، وسط، بزرگ) را با ۷ سنگ‌ریزه بزند. این کار یادآور مقاومت ابراهیم علیه‌السلام در برابر وسوسه‌های شیطان است.
✅ طواف نساء (ویژه حج تمتع)
آخرین عمل حج، طواف نساء است. این طواف واجب است و بدون آن، روابط زناشویی پس از حج حلال نمی‌شود. بعد از این طواف، نماز طواف نساء هم خوانده می‌شود.
اگر یکی از این اعمال فراموش شود چکار کنیم؟
برخی اعمال مثل وقوف در عرفات یا طواف حج اگر ترک شوند، حج باطل می‌شود. اما برخی اشتباهات با پرداخت کفاره یا توبه اصلاح می‌شوند.
توصیه می‌شود قبل از حج با یک روحانی آشنا به مناسک مشورت کنید یا در کلاس‌های آموزشی شرکت کنید.
حج واجب مجموعه‌ای منظم و دقیق از اعمال شرعی است که هرکدام جایگاه خاصی در معنویت و بندگی دارند.
اگر شما قصد رفتن به حج را دارید، شناخت درست مراحل و رعایت ترتیب آن‌ها ضروری است.
این راهنما می‌تواند نقشه‌ای شفاف برای یک حج کامل و مورد قبول خداوند باشد.
دعای ما این است که خداوند حج همه مسلمانان را قبول فرماید و ما را نیز در زمره حاجیان واقعی قرار دهد.
سوالات متداول:
تو حج واجب باید چه کارهایی انجام بدیم؟
باید اعمالی مثل احرام، طواف، سعی صفا و مروه، وقوف در عرفات و مشعر، رمی جمرات و قربانی کردن رو به ترتیب و با نیت صحیح انجام بدی.
ترتیب اعمال حج واجب چطوریه؟
اول احرام بستی، بعد می‌ری عرفات، مشعر، منا، رمی جمرات، قربانی، حلق یا تقصیر، طواف، سعی بین صفا و مروه، و دوباره طواف نساء و نماز اون.
فرق بین واجبات و مستحبات حج چیه؟
واجبات رو اگه انجام ندی یا درست انجام ندی حجت باطل میشه، اما مستحبات ثواب دارن ولی واجب نیستن.
اگه یه مرحله از حج رو اشتباه انجام بدم چی میشه؟
بستگی داره به کدوم مرحله. بعضی خطاها با کفاره جبران میشه، بعضی‌ها باعث باطل شدن حج میشن. باید از یه روحانی خبره بپرسی.
احرام بستن دقیقاً چه جوریه و از کجا باید شروع کنیم؟
توی میقات (مثل مسجد شجره برای حج تمتع)، غسل می‌کنی، لباس احرام می‌پوشی، نیت می‌کنی و لبیک می‌گی (لبیک اللهم لبیک…).
