در علم زیست‌شناسی، یاخته‌ها (سلول‌ها) واحدهای بنیادی سازنده‌ی بدن جانداران هستند.
همه موجودات زنده از یاخته تشکیل شده‌اند، اما ساختار یاخته‌های گیاهی و جانوری با هم تفاوت‌هایی دارند.
این تفاوت‌ها باعث می‌شود عملکردها و ویژگی‌های این دو نوع سلول نیز متفاوت باشند.
در ادامه، به زبان ساده، تفاوت‌های اصلی یاخته گیاهی و جانوری را بررسی می‌کنیم.
با آناژورنال همراه باشید.
یاخته گیاهی چیست؟
یاخته گیاهی نوعی سلول است که در گیاهان وجود دارد.
این سلول‌ها ساختار خاصی دارند که به گیاهان امکان می‌دهد غذا تولید کنند (فتوسنتز)، ساختار سفت‌تری داشته باشند و آب را بهتر ذخیره کنند.
یاخته جانوری چیست؟
یاخته جانوری سلولی است که در بدن جانوران، از جمله انسان، یافت می‌شود.
این یاخته‌ها انعطاف‌پذیرتر هستند و برخلاف سلول‌های گیاهی، غذا تولید نمی‌کنند، بلکه از مواد آماده برای تغذیه استفاده می‌کنند.
تفاوت های اصلی یاخته گیاهی و جانوری
| ویژگی | یاخته گیاهی | یاخته جانوری |
|---|---|---|
| دیواره سلولی | دارد | ندارد |
| کلروپلاست (برای فتوسنتز) | دارد | ندارد |
| شکل کلی | معمولاً چهارگوش | معمولاً گرد یا بی‌نظم |
| واکوئل (کیسه ذخیره‌ای) | بسیار بزرگ و مرکزی | کوچک یا بدون واکوئل |
| سانتریول | ندارد | دارد |
| تولید غذا (فتوسنتز) | انجام می‌دهد | انجام نمی‌دهد |
مهم‌ترین تفاوت‌ها بین یاخته گیاهی و جانوری شامل وجود دیواره سلولی، کلروپلاست، واکوئل بزرگ در یاخته‌های گیاهی و نبود این اجزا در یاخته‌های جانوری است.
از طرف دیگر، یاخته‌های جانوری دارای سانتریول هستند که در گیاهان وجود ندارد.
شناخت این تفاوت‌ها برای درک بهتر ساختار بدن جانداران و عملکرد آن‌ها اهمیت زیادی دارد.
سوالات متداول:
۱. تفاوت‌های ساختاری اصلی بین یاخته گیاهی و یاخته جانوری چیست؟
یاخته گیاهی دارای دیواره سلولی، کلروپلاست (برای فتوسنتز) و واکوئل مرکزی بزرگ است، در حالی که یاخته جانوری این اجزا را ندارد.
به‌علاوه، یاخته جانوری دارای سانتریول است که در یاخته گیاهی وجود ندارد.
۲. چرا یاخته گیاهی قادر به انجام فتوسنتز است اما یاخته جانوری نیست؟
یاخته‌های گیاهی دارای اندامکی به نام کلروپلاست هستند که حاوی کلروفیل (رنگدانه سبز) است.
کلروپلاست‌ها انرژی نور خورشید را به انرژی شیمیایی تبدیل می‌کنند و فرآیند فتوسنتز را انجام می‌دهند.
یاخته‌های جانوری فاقد کلروپلاست هستند و توانایی تولید غذا ندارند.
۳. نقش واکوئل در یاخته گیاهی چیست و چه تفاوتی با یاخته جانوری دارد؟
واکوئل در یاخته گیاهی یک کیسه بزرگ مرکزی است که آب، مواد غذایی و مواد زائد را ذخیره می‌کند و به حفظ شکل سلول کمک می‌کند.
در یاخته جانوری، واکوئل‌ها اگر وجود داشته باشند، بسیار کوچک‌تر و موقتی هستند.
۴. آیا دیواره سلولی فقط در گیاهان وجود دارد؟ عملکرد آن چیست؟
بله، دیواره سلولی فقط در یاخته‌های گیاهی (و برخی میکروارگانیسم‌ها) وجود دارد.
این دیواره، از جنس سلولز است و نقش آن محافظت، استحکام و تعیین شکل سلول گیاهی است. یاخته جانوری فقط غشای سلولی دارد و فاقد دیواره سلولی است.
۵. سلول جانوری چه ساختاری دارد که در سلول گیاهی یافت نمی‌شود؟
یاخته جانوری دارای سانتریول است، اندامکی که در فرآیند تقسیم سلولی (میتوز) نقش دارد. یاخته گیاهی معمولاً سانتریول ندارد و تقسیم سلولی را با سازوکار متفاوتی انجام می‌دهد.
