انتخابات شورای شهر ۱۴۰۴ درتاریخ سه شنبه اول خرداد برگزار خواهد شد. این انتخابات به عنوان هفتمین دوره شوراها، به صورت سه ساله برگزار میشود.
نمایندگان مجلس شورای اسلامی در تاریخ اول خرداد ۱۴۰۳ با تصویب طرحی، برگزاری این انتخابات را تایید کردند و مقرر شد که انتخابات دوره‌های بعدی نیز همزمان با انتخابات ریاست جمهوری برگزار شود. به طور خاص، این انتخابات در اوایل تابستان ۱۴۰۴ برگزار خواهد شد و همزمان با آن، انتخابات میان دوره‌ای مجلس نیز انجام میشود. این تغییرات قانونی به منظور بهبود روند انتخاباتی و تسهیل در برگزاری انتخابات صورت گرفته است.
شورای شهر در سال ۱۴۰۴ چگونه برگزار میشود؟
شورای شهر در سال ۱۴۰۴ ،مطابق مصوبات و لایحه های موجود توسط مجلس شورای اسلامی برگزار خواهد شد. برخی از شرایط برگزاری این انتخابات به شرح زیر است:
• جهت برگزاری انتخابات شورای شهر بر اساس قانون شوراهای محلی مصوب تیرماه ۱۳۵۸ ، وزارت کشور وظیفه دارد با صدور شروع انتخابات شهری، تاریخ صدور برگ انتخابات و تاریخ اخذ رای را مشخص نماید. سپس، این اطلاعات را به حوزه های انتخاباتی اعلام کند.
• بر طبق ماده ۲ موجود در مصوبات، انتخابات شورا های شهر عمومی و اخذ رای به صورت مستقیم و مخفی و انتخاب اعضای حاضر در شورا، توسط ساکنین انجام خواهد شد.
• در انتخابات شورای شهر حداقل اعضای شورای شهر، هفت نفر اعلام شده است. البته، برای شهرهایی که جمعیتی بالاتر از سیصد هزار نفر دارند، به نسبت هر صد نفر یک نماینده اضافه خواهد شد. اما، در هیچ صورتی نباید تعداد اعضای شورا از بیست نفر تجاوز نماید.
• اجرای انتخابات شورای شهر توسط هیات اجرایی صورت می گیرد. همچنین، انتخابات به ریاست فرماندار یا بخشدار و متشکل از فرماندار یا بخشدار، بالاترین مقام دادگستری محل، رئیس ثبت احوال، رئیس پست و تلگرافات و تلفن، و پنج نفر از معتمدان محل به انتخاب اشخاصی که ذکر شد، خواهد بود.
تاریخچه‌ی انتخابات شورای شهرها:
انتخابات شورای شهر 1404 تاریخچه‌ای طولانی دارد و از اولین انتخابات صورت گرفته در ایران سال‌ها می‌گذرد. از زمان تاسیس و شروع آن در سال 1377، تحولات و تغییرات زیادی را تجربه کرده است.
– اولین دوره انتخابات: اولین دوره انتخابات شوراهای شهر در تاریخ 7 اسفند 1377 برگزار شد. این انتخابات پس از بیستمین سالروز پیروزی انقلاب اسلامی ایران انجام شد و با حضور حدود 24 میلیون رأی‌دهنده، به انتخاب نمایندگان محلی در شهرها و روستاها انجامید.
– توسعه و تغییرات: از آن زمان، انتخابات شوراها به طور منظم برگزار شده و با اصلاحات قانونی، همزمان با انتخابات ریاست‌جمهوری نیز برگزار میشود. به عنوان مثال، ششمین دوره انتخابات شوراها در تاریخ 28 خرداد 1400 همزمان با سیزدهمین دوره انتخابات ریاست‌جمهوری برگزار گردید.
این تاریخچه نشان‌دهنده اهمیت نهادهای محلی در ساختار سیاسی ایران و تلاش برای بهبود فرآیندهای انتخاباتی در کشور است.
شرایط نامزدهای انتخابات شوراهای شهر و روستا
کاندیداهای انتخابات شورای اسلامی 1404 باید دارای شرایط و قوانینی باشند که این قوانین را معمولا مجلس شورای اسلامی یا نهادهای مسئول در هر کشور تعیین میکنند که البته در ایران این قوانین باید به تصویب مجلس و نظارت شورای نگهبان برسد.
در اینجا به قوانین اصلی که هرساله تایید شده اند می پردازیم:
1 تابعیت جمهوری اسلامی ایران
2 حداقل سن 25 سال تمام و از لحاظ مدرک تحصیلی برای شهر های زیر 1 میلیون نفر جمعیت مدرک دیپلم و بالای 1 میلیون نفر جمعیت حداقل مدرک فوق دیپلم یا معادل آن را باید داشته باشند
3 عدم سوء پیشینه و سابقه محکومیت کیفری و انتضاعی
4 ابراز وفاداری به قانون اسلامی و اعتقاد و التزام به اسلام و ولایت مطلقه فقیه که از موارد مهم است
طبق تبصره 1 همین ماده اقلیتهای دینی شناخته شده در قانون اساسی که عبارتند از مسیحی،کلیمی، زرتشتی… میتوانند به اصول دینی خود اعتقاد و التزام داشته باشند.. و در انجام مراسم دینی و اصول شخصی خود در حدود قانون آزاد هستند، همچنین افراد غیر مسلمان به شرطی که جزو اقلیت های دینی شناخته شده باشند می تواند جزو کاندیداهای انتخابات شورای شهر باشند.
و طبق تبصره 2: در نظر گرفته شده است که اعضا کاندیدا باید از اوضاع حوزه انتخابی خود و نیاز های آن حوزه باخبر باشند و این الزام آن را دارد که در همان محدوده حوزه انتخابی سکونت کنند و اگر از آن منطقه خارج شوند باعث سلب عضویت آنها می شود.
5 اعضای هیات های اجرایی و نظارت انتخابات شورای شهر نمی توانند از داوطلبان حوزه انتخابی تحت مسئولیت خود باشند
گاهی در هر شهر ممکن است رویه ای طبق نیازهای محلی خود داشته باشد و با شهر یا منطقه دیگر چند تفاوت داشته باشند این تفاوت ها به چند چیز بستگی دارد: به عنوان مثال: ساختار فرهنگی و جمعیتی، خصوصیت های جغرافیایی و دیگر عوامل محیطی و انسانی.. از عوامل تاثیر گذار در تفاوت هر منطقه با دیگری هستند.
تعداد افرادی که میتوانند در انتخابات شورای شهر هر منطقه ثبت نام کنند، بستگی به قوانین و مقررات محلی دارد. در ایران، هر فرد واجد شرایط می‌تواند برای ثبت‌نام اقدام کند، اما به طور کلی تعداد کاندیداها در هر منطقه محدودیت‌هایی دارد .
براساس قوانین و مقررات فعلی انتخابات شوراهای شهر تعداد افرادی که میتوانند از هر منطقه ثبت‌نام کنند، به شرح زیر است:
1. در شهرهای کمتر از 200 هزار نفر جمعیت:
– تعداد اعضای شورای شهر 7 نفر است.
2. در شهرهای بین 200 هزار تا یک میلیون نفر جمعیت:
– تعداد اعضای شورای شهر 11 نفر است.
3. در شهرهای بالای یک میلیون نفر جمعیت مانند تهران:
– تعداد اعضای شورای شهر 21 نفر است.
بنابر قوانین باید از هر منطقه یا شهر، دو برابر تعداد اعضای شورای شهر افراد میتوانند در انتخابات ثبت‌نام کنند.
تفاوت‌های اولین انتخابات شوراهای شهر با دوره‌های بعدی:
زمان برگزاری: اولین دوره انتخابات شوراها در تاریخ ۷ اسفند ۱۳۷۷ برگزار شد، چند روز پس از بیستمین سالروز پیروزی انقلاب اسلامی. از آن زمان به بعد، انتخابات شوراها به طور منظم برگزار شده و از دوره پنجم به بعد همزمان با انتخابات ریاست‌جمهوری برگزار میشود.
مشارکت مردمی: در اولین دوره انتخابات شوراها، مردم با حضور ۲۴ میلیونی خود در این انتخابات نامزدهای مورد نظر خود را انتخاب کردند. این میزان مشارکت بالا نشان‌دهنده اهمیت نهادهای محلی در ساختار سیاسی ایران است.
تعداد اعضا: طبق مصوبه مجلس شورای اسلامی، تعداد اعضای اصلی و علی‌البدل شورای شهر بر اساس جمعیت شهر تعیین میشود و از ۵ عضو اصلی برای شهرهای زیر ۵۰ هزار نفر تا ۲۱ عضو اصلی برای تهران متغیر است.
همزمانی با سایر انتخابات: از دوره پنجم به بعد، انتخابات شوراها همزمان با انتخابات ریاست‌جمهوری برگزار میشود تا بر مشارکت مردم بیفزاید. این موضوع از مصوبات مجمع تشخیص مصلحت نظام است.
دوره انتخاباتی: در تصمیم اخیر مجلس شورای اسلامی، دوره هفتم انتخابات شوراها قرار است در سال ۱۴۰۴ برگزار شود و این دوره به مدت سه سال خواهد بود، به جای چهار سال در دوره‌های قبل. این تغییر برای نظارت و بررسی صلاحیت نامزدها انجام شده است.
در مجموع، انتخابات شوراها از اولین دوره تا انتخابات شورای شهر سال 1404 پیشرفت‌های قابل توجهی داشته و با اصلاحات قانونی و همزمانی با انتخابات ملی، به نهادی مهم در ساختار سیاسی ایران تبدیل شده است.
تغییرات قانون انتخابات شوراهای شهر برای سال ۱۴۰۴:
دوره هفتم شوراها ۳ ساله خواهد بود. قبلاً هر دوره شورا ۴ ساله بود. برخی اعضای شوراها درخواست افزایش دوره به ۷ سال را داشتند اما این درخواست تأیید نشد. طبق اصلاحیه مجلس، انتخابات شوراها از شمول ماده ۲۲ قانون انتخابات ریاست جمهوری خارج شد. این ماده به دولت اجازه می‌داد در صورت لزوم دوره شوراها را تمدید یا متوقف کند.
نمایندگان مجلس در تاریخ اول خرداد ۱۴۰۳ با تصویب طرحی، برگزاری انتخابات هفتمین دوره شوراها در سال ۱۴۰۴ را تأیید کردند. این تغییرات قانونی به منظور بهبود روند انتخاباتی و تسهیل در برگزاری انتخابات صورت گرفته است.
چه تفاوت‌هایی بین شوراهای شهر و روستا وجود دارد؟
انتخابات شورای شهر سال 1404 برای انتخاب نماینده‌ی مردمی برای شهر برگزارمی‌شود اما شوراهای اسلامی شهر و روستا در ایران به عنوان نهادهای محلی، وظایف و ساختارهای متفاوتی دارند که به تفاوت‌های اساسی بین آنها منجر میشود. در ادامه به برخی از این تفاوت‌ها اشاره میشود:
1. حوزه جغرافیایی و جمعیتی
شوراهای شهر: این شوراها در مناطق شهری با جمعیت بیشتر و ساختار پیچیده‌تر فعالیت میکنند. وظایف آنها شامل مدیریت خدمات عمومی، توسعه زیرساخت‌ها، و سیاست‌گذاری‌های شهری است.
شوراهای روستا: این شوراها در مناطق روستایی با جمعیت کمتر فعالیت میکنند و تمرکز بیشتری بر روی مسائل کشاورزی، منابع طبیعی، و خدمات اولیه دارند.
2. تعداد اعضا
شوراهای شهر: تعداد اعضای شورای شهر بسته به جمعیت شهر متفاوت است و می‌تواند از ۵ تا ۲۱ عضو متغیر باشد. برای مثال، شورای شهر تهران 21 عضو دارد.
شوراهای روستا: تعداد اعضای شورای روستا معمولاً کمتر است و معمولاً بین ۵ تا ۷ عضو تشکیل میشود.
3. وظایف و مسئولیت‌ها
شوراهای شهر: مسئولیت‌های آنها شامل انتخاب شهردار، نظارت بر عملکرد شهرداری، تصویب بودجه‌های شهری، و برنامه‌ریزی برای توسعه شهری است.
شوراهای روستا: وظایف این شوراها بیشتر معطوف به حل مشکلات محلی، مدیریت منابع طبیعی، و ارائه خدمات عمومی به ساکنان روستا می‌باشد.
4. نظارت و تأثیرگذاری
شوراهای شهر: به دلیل جمعیت بیشتر و پیچیدگی‌های شهری، نظارت بر عملکرد شهرداری‌ها و تأثیرگذاری بر سیاست‌های کلان شهری از اهمیت بیشتری برخوردار است.
شوراهای روستا: نظارت بر دهیاری‌ها و تأمین نیازهای اولیه ساکنان روستا از جمله وظایف اصلی این شوراها محسوب میشود.
5. منابع مالی
شوراهای شهر: معمولاً از منابع مالی بیشتری برخوردارند که شامل درآمدهای مالیاتی، عوارض شهرداری و کمک‌های دولتی است.
شوراهای روستا: منابع مالی آنها بیشتر محدود به کمک‌های دولتی و درآمدهای محلی است که ممکن است کمتر از شوراهای شهری باشد.
اساس برگزاری انتخابات شورای شهر سال 1404 :
انتخابات شوراهای اسلامی شهر در ایران چه در سال 1404 و چه سال‌های گذشته، بر اساس قوانین زیر برگزار میشود:
– قانون تشکیلات، وظایف و انتخابات شوراهای اسلامی کشور و انتخاب شهرداران مصوب 1375
– قانون شهرداری‌ها مصوب 1334
– قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران
